«Wartha» быць папулярным?

Апублікавана 9 сакавіка 2015, 11:02 у Рэцэнзіі

Існуе фэйкавая ісьціна быццам папулярнасьць у маскульце – ледзь не сінонім творчага посьпеху. Мо, зрэшты, і посьпеху, але ня творчага, а толькі камэрцыйнага (дзе жыцьцёвы цэнз вымяряюць наўзор сьвіней сытасьцю: у каго карыта паўней – у таго і жызднь удалась). Але колькі разоў пераконваўся, што сапраўдныя музычныя шэдэўры могуць ствараць і зусім невядомыя (у шырокіх колах) гурты. Вось і тут нешта зусім не гучыць па TV-радыё роднай Беларусі музыка менскага блэк-мэтал гурта «Wartha», дый нават на канцэртовых афішах яны нячаста зьзяюць, а піша пра іх музычная прэса Бэльґіі, іх паказваюць на тэлеканалах Сэрбіі й Бразіліі, а першы альбом свой («Паўстань») яны выдалі пазалетась у Расеі (екацярынбуржскі лэйбл «Stygian Crypt Productions»). Ёсьць выдаўцы і пасалідней, скажаце, але праз год «Wartha» ўжо мела кантракт з міжнародным фольк-мэтал лэйблам «SoundAge Productions», які шуфлюе сваю прадукцыю ў Канаду і Японію, Фінляндыю і Украіну, Нямеччыну і Расею. Што й казаць, калі нашы славутыя «LitvinTroll» і «Стары Ольса» там выдаваліся. І якраз у лютым 2015-га каталёґі SAPCD папоўніў нумар 277: «Wartha» – «Azure Lakes». Што ж такое, калі нашыя выдаўцы адзін за адным заяўляюць аб «апошнім выданьні на фізычным носьбіце», а беларускія гурты усё шырэй выдаюцца адмыслоўцамі ўсходу і захаду? Мо проста беларусу ўсё больш прырастаюць лапці да скуры па дарозе ў бульбашоўства. Але апошнія з маґіканаў не тырчаць у бясплатных памыйках інтэрнэту, а знаходзяць сапраўдныя фірмовыя прадукты, якія насалоджваюць вуха і душу фірменным якасным вытворам для сапраўдных мэляманаў.

Не пашкадаваўшы крытычных заўваг на пэўныя памылкі фанаґрафічнага дэбюту, я ўсё ж пабойваўся й кардынальных зьменаў саўнду калектыва, бо дысбалянс нямоцнага жаночага піску з суровым мужчынскім вакалам ствараў і нейкі адметны нюанс, як таямнічая ўсьмешка Моны Лізы. Куды Да Вінчы безь яе?



Дык разгорнем зграбны 12-старонкавы буклет з бездакорнай прасечкай тыльніка ў скрыні, каб пачаць знаёмства з гэтым яшчэ больш таямнічым «Azure Lakes».

Як дзівіла колісь спрэчка з кіеўскім гуртом «Тінь Сонця» наконт недацэненай мной сьвятыні балотаў, так і «Wartha» ўжо з мастацкай аздобы альбому прымушае думаць пра гэта. Як і абяцалі музыкі, «там будзе ўсё павольна, сонна ды непазьбежна», дык і жыватворны балотны калярыт вокладкі нагадвае сэнс губляных намі беларускіх каштоўнасьцяў, якія ўсё ж застаюцца непазьбежнымі. Ну і музыка…

Ці граюць яны black-metal, пра які заяўлялася на самым пачатку? Сумненьні былі, калі паступовае заглыбленьне ў фольк, пэган-плыні, у сімфа-гармоніі парушала пэўныя стандарты. Але ці задача творчасьці ў тым, каб заганяць вольны дух у стандарты й стэрэатыпы? Вунь жа й моц найбольш сілкуючай плыні мастацтва (фальклёр) якраз у тым, што яго ствараюць не схэматызаваныя вузкалобай чужынскай адукацыяй шкаляры, а НАРОД. Гэта інтуітыўная творчасьць вольнага духу. Захавальнікі духу сілкуюцца прыроднай інтуіцыяй праз наіўныя прадчуваньні і… выйграюць, ствараючы нешта нявіданнае.



Мы з дачкой, прызнацца, нудзімся мэтал-схэмамі. Яна ўвогуле чакае эмацыйных адкрыцьцяў у панку, гардкоры, а то і ў кантры, але неяк зайшла да мяне ў час знаёмства з дэбютнікам «Паўстань». На песьні «Гаспадар» выгукнула: «– І гэта блэк-мэтал?! Нічога сабе!!!» Неспраста ж у сеціўных характарыстыках іх пазначаюць тэрмінамі black-metal, folk-metal, heavy-metal, post-metal, power-metal, folk, pagan, epic, progressive… Для мяне тут лішні доказ творчай сьмеласьці. Яны не зацыкліваюцца на камэрцыйных атрыбутах, не заганяюць сябе ў чыесьці шаблёны, а творча распрацоўваюць абраны шлях. А некалі яны абіралі black-metal і, мяркую, наўрад ці перайшлі да поп-софт кірункаў.

Ня кожны слухач любіць інструмэнталы, але тут інструмэнтальны ўступ такі шматабяцальны («Бусловы стогн»), што сэнс даходзіць бяз лішніх слоў. Адзіная анґламоўная песьня «Starpath» мо і слушна прэтэндуе на шырэйшы ахоп, але ці не пазбавілася пераканаўчасьці для роднага адрасата, бо гаворка ж пра «Зорны шлях» не банальная, а моцна запатрабаваная тут. Прыкладна такая:

Дрэвы ў цішы. Ніводзін лісток не прамовіць да мяне,
Нават травінка не варухнецца тут.
Чысьціня вады паказвае лесьвіцу ў неба.
А я ці адважуся дакрануцца да Зорнага Шляху
З маім чалавечым досьведам і розумам?



Васьміхвілінны «Зьмей возера» таксама гаворыць не пра далёкі Лох-Нэсс, а пра рамантычныя вобразы роднага краю, таму нягледзячы на «нефарматную» працягласьць пасьпяхова выканаў ролю аднаго з прамацыйных сінґлаў, зацікавіўшы і беларускамоўную аудыторыю, і мэляманаў Расеі, Польшчы, Балгарыі, Сэрбіі… Мяркую, прэстыжнае выдавецтва пашырыць кола фанаў, але да сапраўднага мэґа-гіта рэлізу акурат падыходзім пасьля яго. У «Azure Lakes» увогуле нямала якасных пераканаўчых гукаў, але як даходзіць да «наіўна-інтуітыўнага» фольку «Што й па мору», слухача проста прышпільвае ў фатэль. Вось калі разумееш сутнасьць музыкі, асэнсаваньне якой наўрад ці дасьць кампутарны фармат. Я слухаю на сьціплай апаратуры hi-fi, а пасьля перажытых эмоцыяў марыў бы і пра hi-end (sorry за згадку прызабытых стандартаў якасьці, плястмасу вам у вушы).

«Што й па мору» – гэта не набор модных рыфаў, а жывая эмацыйная скарбонка чалавечага настрою. У дадзеным выпадку беларускага досьведу. Невыпадкова на жаночы голас узялі неверагодную Эльвіру Сьцельмашук з паляшуцкага мэтал-гурта «Omut». Дый мужчынскія вакалы небанальныя. Напрыклад, у загалоўнай кампазыцыі «Азёраў блакітных» (абедзьве вэрсыі) яны ўзмацняюць пакутлівы пасыл трывалага сэнсу жыцьця «каб толькі ўсё давесьці да канца».



Беларускі клясычны black-metal «Дайце ім памерці». Такіх эмоцыяў ня дасьць вам ніводзін «фарматны» гіт. Якая энэрґетыка! Мала што вакал магутны, дык і ґітарныя рыфы так і хапаюць слых у цесныя абдымкі. Ці гэта асноўны ґітарыст Ян Мачульскі, ці запрошаны Вадзім Шэндар – ня ведаю, але гармоніі абодва дасягнулі пераканаўчай. Дый узорны драйв рытм-сэкцыі (бубны Івана Бакарова, бас Генадзя Харытонава) ці не на падставе гэтай гармоніі ўдаўся. А галоўнае: ці ўдалося б усё без такога нестандартнага кампазытарскага таленту Алега Зелянкевіча? А ён жа адказны яшчэ й за тэксты, вакалы.

Напалову анґламоўны з дапамогай Веры Рыч клясычны Янка Купала ў «Heritage» нагадаў мне й свае юначыя спробы прапанаваць нашу клясыку гуртам «Warlock», «Lombard», але шлях гурта «Wartha» апынуўся больш плённым, бо акурат яны цяпер апярэджваюць нават той «Warlock» у статыстыцы чытаньняў на сайце www.musicinbelgium.net (гл. разьдзел «Des Chroniques»). Ад «Песьняроў» захаваўся тужлівы настрой («нам засталася спадчына»), але адвечная крыўда выразна перарастае ў блэк-мэтале ў прагу барацьбы. Небеспрычыннай.

«Вядзьмар» – разважная баляда на жывых вакальных эмоцыях, падтрыманых пранізьлівай ґітарай, прысьвечана Томасу Форсбэрґу з гурта «Bathory», вядомаму як Quorthon. Анґламоўны драйв прыпева толькі ўзмацняе самой згадкай Satanic Nordland King адчуваньне нарастаючага болю крыўды вечна рабаванага народу, які даў адметныя скарбы ў гісторыю чалавечай цывілізацыі.

Вакалы кавэру «Мая зямля» ўзяла на сябе госьць студыйнай сэсіі альбому Эмілія Скарабагатая. І клясычная наша «Мроя» прыдбала ў блэк-мэталёвай вэрсыі таксама драйву ня крыўды, а прагі барацьбы.



Захапленьне альбомам «Azure Lakes» гурта «Wartha» засмучае толькі факт, што пазначаны на ім склад гурта таксама ўжо не актуальны ў краіне поўнага беспэрспэктыўняка айчыннага шоў-бізнэса. Радыё й тэлебачаньне тут працуюць на чужога дзядзю, а таленты марнеюць самастойна. Але пакуль жывыя! Як піша нейкі Джэф Фіннэґан (Jeff Finnegan) на сайце www.folk-metal.nl у Галяндыі, «Пакуль мы пражылі толькі 2 тыдні ў 2015 годзе, але ўжо маем дзіўна добры альбом: «Wartha» – «Azure Lakes». Вы можаце падзякаваць мяне пазьней, што я падарыў вам частку маёй таямніцы». І ад мяне таго ж!

Вітаўт МAРТЫНЕНКА,
музычны крытык.

Паслухаць і набыць альбом можна ў каталогу рэлізаў BelMetal: belmetal.org/albums/item/713/