Палац Гарвата

Здараецца зрэдку, што падарожжы бываюць ну такімі ўжо няўдалымі – хоць ты плач! І прыедзеш позна, і цямнее ўвечары хутка, і затрымлівацца надоўга часу няма, дый стаміўся ўжо, пакуль да “пункту прызначэння” даехаў…

Відавочна, пакуль мы ехалі ў вёску Прылукі, што знаходзіцца ў пары кіламетраў ад Мінску, нават лёгка стаміцца не паспелі, але з-за таго, што распачалася нашая кароценькая вандроўка гадзіне а пятай вечара – аглядаць сядзібу і парк давялося павярхоўна і хутка. Але ў выніку я прынамсі даведалася, ўто зусім непадалёк ад сталіцы знаходзіцца дужа прыгожы і каштоўны ў архітэктурным пляне палац гатычнага стылю ХІХ стагоддзя.

Прылукі ўпершыню згадваюцца ў 1567 г. як сяло, шляхецкая ўласнасць Есьманаў і Горскіх. Да сярэдзіны ХVIII стагоддзя тут існавалі дзве праваслаўныя царквы – Траецкая і Успенская, у якіх пахаваны Агінскія, а таксама некаторыя з роду князёў Вішнявецкіх і Статкевічаў. Ганна Статкевіч (народжаная Агінская) заснавала ў Прылуках праваслаўны манастыр (дзейнічаў да 1740 года).

Згодна з гістарычнымі сведкамі, у 1800 годзе ў Прылуках была драўляная уніяцкая царква, мураваны панскі дом “добрай архітэктуры”, сад рэгулярнай планіроўкі, млын на два паставы, сукнавальня, а паабапал дарогі – “Вялікай мінскай шашы” – 2 драўляныя уязныя корчмы.

Знакаміты на той час аграном Антон Гарват, адзін з уладароў вёскі Прылукі, у 1851 годзе перабудаваў сядзібны дом у цудоўны палац гатычнага стылю, заклаў вялікі сад з аранжарэяй пры ім, узвёў вежу з гадзіннікам. На жаль, у 1868 годзе палац амаль цалкам згарэў. Адноўлены ён быў у 1872 годзе, калі перайшоў ва ўладанне вядомага калекцыянера і нумізмата Эмерыка Карлавіча Чапскага.

У часы Другой сусветнай вайны ў будынку палаца знаходзілася рэзідэнцыя гаўляйтэра В.Кубэ. Сядзіба была часткова разбурана і разрабавана пад час Вялікай Айчыннай вайны, але ў пасляваенны час палац быў адноўлены, а не пакінуты на волю лёсу дзеля далейшага заняпаду. Цяпер тут размешчаны Беларускі навукова-даследчы інстытут аховы раслін.