Палац Сапегаў

Ружанскі палац — уласнасць i рэзідэнцыя слыннага роду Сапегаў — адзін з найбуйнейшых палацавых комплексаў Беларусі. Канцлер ВКЛ Леў Сапега наказаў збудаваць раскошны палац яшчэ на пачатку XVII стагоддзя. Аднак вядомы нам выгляд ў пераходным стылі ад барока да класіцызму ён набыў пасля перабудовы 1784-1786 гадоў паводле праекту прыдворнага архітэктара Сапегаў Яна Бекера.

Тут гасцявалі каралі Рэчы Паспалітай Уладзіслаў IV і Станіслаў Аўгуст Панятоўскі. У правым корпусе палацавага комплексу месціўся тэатр і манеж, у заходнім — карцінная галерэя…

На жаль, “беларускі Версаль”, як яго часцяком называюць за веліч і прыгажосць, не вытрываў шматлікіх выпрабаванняў лёсу. У 1914 годзе палацавы комплекс згарэў, быў часткова рэстаўраваны ў 1930-м, але ў 1944-м разбураны канчаткова. Да нашага часу дацягнулі толькі рэшткі галоўнага і ўсходняга карпусоў, аркады, уязная брама і флігелі па баках.

Рэстаўрацыя брамы пачалася яшчэ за савецкім часам, але з распадам “вялікага і магутнага” усё замёрла. Першыя за многія дзесяцігоддзі грунтоўныя работы па аднаўленню помніка гісторыі і архітэктуры пачаліся ў 2008 годзе з рэстаўрацыі ўязной брамы і ўсходняга флігеля.

За тры гады здадзены ў эксплуатацыю усходні флігель, дзе размясцілася экспазіцыя музея “Палацавы комплекс Сапегаў". Яго наведнікі могуць даведацца і пра слынны магнацкі род, і пра тое, што з сябе ўяўляла іхняя рэзідэнцыя ў перыяд росквіту. Цікава, што аднаўленне аб’екта фінансуецца ў асноўным з абласнога і раённага бюджэту. Улетку 2010-га на выязной калегіі Мінкультуры Павел Латушка заявіў, што былая рэзідэнцыя Сапегаў можа папоўніць спіс аб’ектаў, што войдуць у Дзяржінвестпраграму на 2011 год. На жаль, гэтага да сённяшняга дня не адбылося.

Відавочна, пры наяўнасці большых сродкаў, паўставанне ружанскага фенікса з попелу адбывалася б куды больш хуткімі тэмпамі. Пакуль жа пасля аднаўлення ўязной брамы з флігелямі рэстаўратары плануюць узяцца за рэканструкцыю ўсходняга комплексу палаца, у якім калісьці месціўся унікальнага тэатр Сапегаў і манеж.

Пад час першага наведвання палацава-паркавы комплекс, канешне, не здзівіў, але парадаваў. Асабліва калі паспрабавала ўявіць, якім грандыёзным і каласальным ён быў насамрэч… Паклапацілася троху і знайшла гравюру… паглядзела…. і расчаравалася: не, раней палац быў зусім не такім…