Рэаліі і перспектывы фолк-музыкі. Частка ІІ

Апублікавана 30 верасьня 2014, 15:17 у Інтэрв'ю

У гэтай частцы артыкулу сваім меркаваньнем наконт трансфармацый, што адбываюцца з фолк-музычнай спадчынай і традыцыяй, падзеляцца з намі прадстаўніцы прыгожай паловы беларускай і замежнай сцэны, цудоўныя дзяўчыны-музыкі, якія маюць непасрэднае дачыненьне да стварэньня фолк- і каляфолкавых праектаў.

Нагадваю, што ў рамках артыкулу (частку І шукай тут) разнастайным музыкам задаецца наступнае пытаньне:

Як Вы ставіцеся да ўзьнікненьня такіх музычных стыляў, як фолк-метал, дарк-фолк, электрык-фолк, фолк-панк, неафолк?.. Асабіста Вы распачыналі творчы шлях зь якіх-небудзь іншых стыляў, толькі потым дадаючы ў сваю музыку элементы фолку, ці, наадварот, пачаўшы з народнай музыкі, перайшлі на іншыя напрамкі? На Ваш погляд, якія зьмены будуць адбывацца з фолк-музыкай у далейшым? Ці ня зьнікне наогул у выніку аўтэнтычны фальклор у чыстым выглядзе?

Марыя Шарый (вытанчанае флейтавае гучаньне “Старога Ольсы”)

Фальклорная музыка, адшліфаваная стагодзьдзямі, стала настолькі універсальнай, што можа спалучацца абсалютна з усімі стылямі музыкі. І ў гэтым яе ўнікальнасьць. Лічу абсалютна нармальным працэсам у 21 стагодзьдзі ўзьнікненьне гуртоў, якія выкарыстоўваюць фольк і спалучаюць зь неспалучальным на першы погляд. Па-першае, гэта творчасьць, якая ўзьнікае незразумелым шляхам, зь неба, па-другое, гэта спроба вызначыць ці пазнаць сябе глыбей. Паважаю фольк-метал і іншага роду гурты за іх, так бы мовіць, асьветніцкую дзейнасьць: яны захоўваюць традыцыйную музыку і далучаюць да яе іншых (асабліва моладзь). Магчыма, хтосьці ўпершыню пачуўшы фольк-металёвы гурт, адкрыў для сябе вялікую скрыню фолькавай культуры, тым самым узбагаціўшы сябе і адчуўшы, хто ён ёсьць і адкуль. Сама творчасьць такіх гуртоў зьяўляецца больш цікавай і адметнай на фоне проста металёвых ці панкавых. За кошт выкарыстаньня народных мелодый, сьпеваў, інструментаў і густоўнага спалучэньня такі гурт становіцца цікавым для іншых краін. А што можа быць прыемней за гастролі па усім сьвеце?)
Для мяне фольк у чыстым выглядзе – гэта “музей”, проста матэрыял. Матэрыял, зь якім трэба працаваць, прапускаць празь сябе, тады можна выдаць жывую музыку. Шчыра кажучы, не магу слухаць больш за 2-3 песьні ў выкананьні гуртоў аўтэнтычнай музыкі, ня кажучы ўжо пра калектывы самадзейнасьці з рэпертуарам “гоп-ца-ца” пад чарку і шкварку. І мне здаецца, непадрыхтаванаму слухачу гэта падаецца сумным і незразумелым, асабліва гараджаніну, які не разумее сялянскіх песень пра цяжкую жаночую долю, жніво і штодзённую працу ў полі. Калі гэта зьяўляецца часткай абраду ці нейкага дзеяньня, дзе мУзыка дапаўняе і стварае эмацыйны настрой, то ў такім разе гэта смачны пірог. Таму ўзьнікненьне рознага роду зьмешаных музычных гуртоў лічу наступным этапам эвалюцыі фолькавай музыкі. У гэтым плане лічу вартай увагі сьпявачку Русю зь яе рознымі праектамі, асабліва апошнім Shuma. Паказальным працэсам такога разьвіцьця фолькавай музыкі лічу фестываль “Камяніца”, прыхільнікаў якога з кожным годам становіцца ўсё больш.
Аўтэнтычны фальклор у чыстым выглядзе ня зьнікне, дзякуючы аматарам, фалькларыстам, навукоўцам.

Эльвіра Сьцельмашук (вакалістка гурта Omut)

Я прыйшла ў цяжкі метал у раньнім юнацтве, калі адбылося маё знаёмства зь сёньняшнім гуртом Omut. Аднойчы мне прапанавалі засьпяваць у гэтым калектыве дзеля спробы – і атрымалася пасьпяхова. У той час погляды музыкаў разышліся: цяжка было абраць баланс паміж паўэр-металам і фолкам. Сышліся на тым, што будзем граць і тое, і другое. Так у нашым рэпертуары пачалі зьяўляцца кампазіцыі з фолкавымі матывамі, а хутка дайшлі мы да таго, што зайгралі «Купалінку»…
На першым жа канцэрце ў сталіцы я сутыкнулася з іншымі гуртамі, якія гралі фолк. Зь непасрэдна аўтэнтычным фальклорам я даўно была знаёмая, але тут я пачула тое разнастайнае, што наогул можна зь ім вырабляць. На той момант мяне вельмі ўразіў гурт Unia. Там было, і зараз ёсьць, што пачуць і што ўбачыць!
У нашыя дні я назіраю станоўчую тэндэнцыю разьвіцьця фолку. Мне падабаецца, што больш людзей (як і музыкаў, так і слухачоў) цягнецца да каранёў. Стыль эвалюцыянуе. І, дзякуючы гэтаму, хочацца ствараць новы матэрыял, прыдумваць цікавыя рэчы. На фолкавыя канцэрты ходзіць усё больш людзей, зьяўляюцца новыя гурты, «канкурэнты» :) Канешне, мы ні зь кім не спаборнічаем, — наадварот, вельмі цікава бачыць іншы погляд на фолк-музыку ў гэтай галіне.
Але, як і ў кожнай творчай працы, нельга перабольшваць, трэба ведаць меру. Вельмі непрыемна, калі ў песьнях фолкавых гуртоў зьяўляецца нацыяналісцкая тэматыка. І не хацелася б, каб у будучыні фолк, як часьцяком гэта бывае з пэганам, у некаторых пачаў асацыявацца з радыкальнымі поглядамі.

Ксенія Маркевіч (вакалістка гурта “Калевала”)

На мой погляд, прыстаўка «фолк» на сёньняшні дзень мае тую ж папулярызацыю, што і прыстаўка «метал». І многія музычныя жанры пачалі ўпрыгожвацца і дапаўняцца этнічным гучаньнем. Хоць усе пералічаныя напрамкі па сваёй сутнасьці вельмі розныя, але сустракаюцца часьцяком на адной сцэне. Я думаю, што зьяўленьне гэтых усіх своеасаблівых «фолк» — выдатна, таму што не дае публіцы засумаваць, дый прастор для фантазіі, зноў жа))
Я пачала граць рок у 1995 годзе, і, зразумела, мы пачалі лабаць ня тое, што хацелася, а тое, што атрымлівалася)) Я захаплялася і спрабавала ўвасобіць мноства розных стыляў, ад панку да індзі, ад блюз-року да поп-року. Шмат грала кавераў, у маім рэпертуары былі песьні пачынаючы ад класічнага хард-року і заканчваючы хітамі з плэй-лісту мэйнстрымавых радыёстанцый. А потым, празь мільярд гадоў, празь церні паган- і блэк-металу, я прыйшла да ідэальнай для сябе формулы, якую ўвасобіла ў гурце «Калевала». Наогул, я лічу, што фолк музыка — гэта перш за ўсё сьветапогляд, і тут мала сказаць толькі аб прафесійным вопыце. Для таго, каб прыйсьці ў «фолк», трэба пражыць пэўнае жыцьцё, адчуць тую матэрыю, якая і зьяўляецца асноўным духоўным складнікам музыкі ў стылі «фолк».
Я ўпэўнена, што новы кірунак у цяжкай музыцы — напрамак фолк-металу — будзе набіраць усё больш і больш абаротаў! Гэтая музыка валодае тонкай душой і вясёлым характарам — а гэта вельмі блізка любому чалавеку. І дарэчы, так і ствараецца фальклор — спачатку прасьпяваў адзін, потым другі, потым трэці — а потым ужо ніхто і ня памятае, адкуль песьня ўзялася. Так што ў гісторыю трапім, я ўжо ў гэтым не сумняваюся!
А што тычыцца сапраўднага народнага аўтэнту — то гэтая музыка жыла ў сэрцах людзей доўгія стагодзьдзі і перадавалася з пакаленьня ў пакаленьне, і цяпер узбуджае сярод моладзі вялікую цікавасьць да сваіх каранёў і да народнай творчасьці, а гэта ня можа ня радаваць! Музыка фолк — вечная.

Руся (лідар музычнага праекту Shuma)

Да музычных эксперыментаў з традыцыйнай культурай я стаўлюся прыязна і з павагай, асабліва калі гэта робіцца эстэтычна якасна, густоўна і асэнсавана. То бок, калі ў дзейнасьці праекту выразна чытаецца яго культурны намер. Звычайную музычную сьпекуляцыю на тэме фолку, калі асноўны матыў гэта тыпу “а давайце з народным чым-небудзь замуцім, бо гэта цяпер норм тэма” я не разглядаю сур’ёзна. Праз працу са сваёй традыцыйнай культурай асоба атрымлівае больш семантычных кодаў для самапазнаньня, а гэта дае магчымасьць разьвіваць ня толькі ўласную асобу, але і грамадзства ў агульным, ня толькі сваё беларускае грамадзства. Я прыйшла ў музыку з боку рок-музыкі, у той час мне хацелася пацешыць сваё эга і маму. Пазьней мне адкрылася глыбіня і магія народнай музыкі, і з той пары мы больш не растаемся, а я цяпер хачу ня толькі маму парадаваць, але й прывесьці традыцыю ў сёньняшняе жыцьцё сучасных беларусаў і глабальнае кам’юніці, не кідаць традыцыю ў музэі для абраных, бо насамрэч традыцыя шмат чаго мае нам распавесьці пра нас жа саміх. Сучасны чалавек часам перажывае экзістэнцыйны адчай і самоту, а дасьледваньне і разуменьне сябе праз сваю сувязь з культурай, у якой вам давялося нарадзіцца і сасьпяваць — дае адказы на некаторыя пытаньні і прыносіць палёгку. Вось, агучце для сябе пытаньне “хто я?” і што першае будзе адказам? Чалавек, жанчына ці мужчына а далей? А далей нам хочацца зачапіцца за якія-небудзь больш дакладныя арыентыры. Знаёмства з традыцыйнай культурай, якая стала вашай, так бы мовіць, “калыскай”, якраз і дае шэраг такіх арыентыраў. Часам праз народныя песьні можна зразумець і прыняць некаторыя рысы сваёй ментальнасьці. Ня мае розьніцы, гэта добрыя ці непрыемныя рысы. Важна, што магчыма зразумець пра сябе тое-сёе, прыняць і разьвівацца далей. Каб чалавеку, які імкнецца да самапазнаньня і дасканальваньня сябе і асяродзьдзя, было прасьцей знаёміцца са сваёй карнявой культурай, і існуюць гурты й праекты накшталт Shuma. І заўважна, што такі папулярызатарскі канцэпт традыцыйнага мастацтва пашырае кола эксперыментатараў і цікаўных. Канешне ж аўтэнтычныя гурты і ініцыятывы кшталту школы народнага мастацтва ці гурта архаічных сьпеваў нікуды ня зьнікнуць, бо яны ж глыбіня) Наадварот! Я лічу, што папулярныя праекты – гэта толькі дзьверы ў доўгае цікавае падарожжа ў сутарэньне, дзе ўнізе кожнага чакаюць свае цуды.

Надзея Працько (скрыпка і вакал гурта PAWA)

Прыйшло параўнаньне з кулінарыяй: спалучэньне розных музычных напрамкаў — як спалучэньне прадуктаў. Можна спрачацца аб рэцэптуры, або карысна ўжываць мяса ці лепей есьці сырую садавіну. Але, напэўна, галоўнае, каб было «смачна» вам.
А ці зьнікне аўтэнтычны фальклор… Пакуль будзе хоць каму цікавы і істотны — ня зьнікне. А калі ня будзе – ну што ж, прынамсі, і нас з вамі ўжо ня будзе.

Аляксандра Шайко (вакалістка гурта UNIA)

На маю думку, тое, што зьяўляюцца розныя накірункі з асновай фальклору — гэта натуральна і зразумела, бо фальклорная тэма — гэта аснова (прычым самадастатковая), на якой можна будаваць у музычным плане мятал, джаз, панк, рэггей і інш. Фальклор уяўляе сабой першапачатак музычнай думкі людзей, які скапліваецца стагодзьдзямі ў калектыўнай сьвядомасьці. Зьмяняецца час — зьмяняецца спосаб выяўленьня і спажываньня музычнай інфармацыі. Галоўнае, на мой погляд, шляхам такога абрамленьня не згубіць мелодыку і сэнс.
Асабіста для мяне фальклор — гэта ня толькі музыка, а спосаб мысьленьня. Ён ні адкуль не прыходзіў, ён проста ёсьць. Зь дзяцінства я ведала песьні, гульні, казкі, што і як здараецца ў гэтым сьвеце, чаму рыбы маўчаць, і чаму сноп у хаце стаіць)), але гэта не падручнікавыя веды. Таму відавочна, што, калі пачала займацца музыкай, мяне больш пацягнула ў бок фальклору. З гуртом UNIA мы спрабуем падаць беларускую песьню праз прызму «цяжкога» гучаньня, хард-кору, часам ска. Быў у мяне досьвед выкананьня «беларускага народнага рэгі» :)
Цяжка сказаць, ці застаннецца фолк у чыстым выглядзе. Хутчэй не, бо зараз у чалавека іншым галава забіта, няма больш патрэбы. Але тут галоўнае не згубіць тое, што ёсьць, і вывесьці на вышэйшы ўзровень. І кожны мае свой метад ператварэньня нашай спадчыны на новы лад: праз музыку, танец, мастацтва, палітыку, адукацыю і выхаваньне.

Насьця Quende