Вакацыі сярэднявечныя. Irdorath у Нямеччыне

Апублікавана 26 верасьня 2014, 00:21 у Падарожжы

Артыкул з газеты трактарнага заводу «Беларусь-МТЗ Обозрение»

Як кожны год у верасьні барвовым полымем на дрэвах дагарае лісьце, так і пара летніх вандровак і адпачынкаў дагарае разам зь ім. Акром “аксамітных” сезонаў у паўднёвых краінах, гэты месяц таксама прапануе шмат культурных мерапрыемстваў, накшталт: адкрыцьцё новага тэатральнага сезону, новыя выставы ў музеях. І таксама апошнія ў гэтым годзе музычныя open-air фестывалі. Аўтару гэтага артыкула пашанцавала за адны выходныя ўзяць удзел адразу ў двух такога кшталту фестывалях. Першы — гэта ўтульны Turniej Rycerski w grodzie pod Byczyną, што праходзіў 12-14 верасьня ў драўляным замку ў польскім мястэчку Бычыне, а другі — Festival-Mediaval, што праходзіў у той жа час у невялікім нямецкім гарадку Зэльб – гэта адзін з самых вялікіх фолк-фестываляў у Эўропе. Пра гэтую вясёлую вандроўку і будзе мой аповед.

Так сталася, што я, ваш пакорлівы слуга, карэспандэнт газеты “Беларусь-МТЗ Обозрение”, па сумяшчальніцтву зьяўляюся яшчэ і струньнікам у фэнтэзі-фолк гурце Irdorath, што даволі часта зьяўляецца на айчынных і замежных рыцарскіх, фолк, мота-фестывалях і іншых канцэртных пляцоўках.

Сумныя падзеі ў суседняй краіне моцна ўдарылі і па культуры. Вельмі шмат украінскіх фестываляў у гэтым годзе не праводзілася ўвогуле, па зразумелых прычынах. А пры гэтым велізарная колькасьць беларусаў добра памятае найвышэйшы ўзровень арганізацыі і чароўную атмасферу музычных мерапрыемстваў паўднёвай суседкі. Таму фестываль у Зэльбе, да якога мы рыхтаваліся паўтары гады, быў для нас надзвычай важнай падзеяй. З-за вялікай колькасьці інструментаў, касьцюмаў, дэкарацый Irdorath, вядома не атрымалася б перавезьці ручным багажом у плацкартным вагоне, таму мы залезьлі ў мікрааўтобус, за стырном якога быў наш вялікі сябра і шыкоўны музыка Зьміцер Шыманскі. З намі паехаў і выдатны гукарэжысёр Аляксандр Плятнёў, што спецыяльна з гэтай мэтай прыехаў сюды з Хмяльніцкага. Нас чакаў далёкі шлях у паўтары тысячы кіламетраў.

Для мяне гэтая паездка мела яшчэ адну цікавую асаблівасьць: гэта быў, як ня дзіўна, мой першы выезд у краіны Эўразьвязу. Нарэшце я хоць крыху пабачыў сьвет па той бок бязьвізавага пашпарта. Дагэтуль мне падавалася, што “там” ніколі не бывае кепскага надвор’я, бульба садзіцца сама, а людзі ходзяць дагары нагамі.

Шаснаццатая гадзіна вечару, а на мяжы ўсяго тры-чатыры машыны. Вялікая ўдача. Краіна нашчадкаў Рэчы Паспалітай пусьціла нас на свае прасторы. Бычына, дзе была наша першая кропка адпачынку і першы выступ – невялікае мястэчка ў Апольскім ваяводстве, дзе нашы сябры трымалі свой замак. Вось так. Цэлы замак.

Дзесяць год таму яны былі звычайнымі маладзёнамі, што захапляліся рыцарскай рэканструкцыяй, але пасьля вырашылі зрабіць сваё хобі нечым большым. Імі быў распрацаваны праект некамерцыйнага турыстычнага комплексу, што займаўся б арганізацыяй мерапрыемстваў сярэднявечнай стылістыкі і розных такога роду забаваў – бескаштоўна. Усё гэта павінна было адбывацца ў драўляным замку, які трэба было пабудаваць і абсталяваць усім, што можа спатрэбіцца: як сярэднявечнымі катапультамі і музеем катаваньняў, так і ўтульнымі нумарамі з эўрарамонтам. Як гэта для нас ня дзіўна, але Эўрапейскі фонд рэгіянальнага разьвіцьця спакойна выдзеліў ім неабходныя грошы на гэты, падавалася б фантастычны праект. Велізарны замак хутка ўзьняўся, і вось, ужо чацьвёрты раз гурт Irdorath грае ў яго сьценах. Цяжка знайсьці месца, дзе можна было б чакаць такога ж цёплага прыёму, як тут.

Гэта была пятніца, толькі першы дзень Turniej Rycerski w grodzie pod Byczyną, таму сцэну мы дзялілі толькі з польскім гуртом Arhangelica. Ён таксама варты асобнага апісаньня.

Сваёй атмасфернасьцю, меладычнасьцю, арыгінальнасьцю аранжыровак іх музыка ўразіла нас бязь межаў. Але тут было яшчэ нешта, што проста зламала нашае ўяўленьне пра музыкаў. Вакаліст гурта, падобны да праграміста хлапец у акулярах, наскрозь працінаў публіку сваім крыху сіплаватым голасам. У яго, што з усьмешкай глядзеў на чорнае неба над намі, дзе пачыналася навальніца, не было абедзьвух рук. Мы стаялі як зачараваныя. Нібы прарок, што спазнаў ісьціну шляхам цяжкіх пакутаў, глядзеў ён на нас: вачыма сьветлымі і шчасьлівымі, поўнымі радасьці і спакою. Не магу нават уявіць, чым было стаць музыкам для гэтага чалавека, але я ўпэўнены, сам я ня змог бы знайсьці ў сабе сілы на такі подзьвіг. Гэта стала для нас найяскравейшым прыкладам бязьмежнай волі чалавека, таго, што, як бы цяжка не было, павінен ісьці далей, бо менавіта так ты і становішся самім сабой. Свой канцэрт мы адыгралі гэтак жа выдатна, гэта была быццам генеральная рэпетыцыя перад выступам на міжнароднай сцэне.

Наступіў ранак, і мы, яшчэ пад покрывам цяжкога туману, рушылі ў Нямеччыну. Маім нязвыклым да заходніх цудаў вачам адкрываліся дзіўныя відарысы: цэлыя палі ветракоў і сонечных батарэй, ідэальна акуратныя, быццам з малюнкаў у кнізе, засеяныя палеткі, парослыя яловымі лясамі сьхілы і пагоркі.

Мы набліжаліся да Зэльба – зусім маленькага баварскага гарадку на мяжы з Чэхіяй. Кіламетраў за 40 адтуль знаходзіцца знакаміты Байройт – горад, дзе Рыхард Вагнэр напісаў сваю знакамітую оперу “Кальцо Нібелунгаў”. Festival-Mediaval зьяўляецца адным з самых вялікіх у Эўропе фестываляў сярэднявечнай музыкі, там выступалі ўсе сусьветна знакамітыя зоркі фолк-жанру. Для нас, беларусаў, ня дужа спакушаных мерапрыемствамі такога ўзроўню, усё гэта было проста нейкай казкай. Яшчэ на пад’езьдзе сюды мы пабачылі намётавае мястэчка – некалькі квадратных кіламетраў, застаўленых намётамі ўсіх колераў вясёлкі. Велізарнае па плошчы, цэлае мястэчка шапікаў і крамак з самай рознай сярэднявечнай прадукцыяй: старажытны абутак любога выгляду, вопратка хоць на манаха, хоць на караля, крамы акультных прадметаў, рэдкіх музычных інструментаў, шапікі з упрыгожваньнямі, цэлая вуліца сярэднявечнай ежы і прысмакаў – тут было дужа проста заблукаць. Вуліцы фестывалю нават мелі свае назвы.

У краме дудэльзакаў Надзя з Вовам пахваліліся і сваімі інструментамі: “Прывітаньне! Мы Надзя і Вова! У нас дудэльзакі Енца Гюнцэля.”, а гандляр ім: “Хм… добра”, а яны яму: “А вас як клічуць?”, а ён ім: “Енц.” – “А прозьвішча?” – “Гюнцэль.” – і піва з пад стала дастаў.

Тры галоўныя сцэны, безьліч тэатральных пляцовак, 29 музычных гуртоў, 13 тэатральных калектываў і яшчэ шмат людзей, што выступалі тут самі па сабе. Адразу з машыны мы паляцелі на канцэрт сусьветна вядомага гурта Omnia – гэта цэлае каляровае шоў з дэкарацыямі і тэатральнай атмасферай, ну што вам тут распавядаць. Разам зь імі з вогненным нумарам выступала і выбітная танцорка, акторка, прыгажуня і наша сяброўка Юлія Холева. Песьні Omnia натоўп гледачоў сьпяваў разам з музыкамі – пра любоў да прыроды, прыгажосьць сьвету, пра мір на зямлі.

Ночыць нам давялося ў яшчэ меншым гарадку за 15 кіламетраў ад Зэльба – у Хохенбургу, там знаходзіцца вялікая фартэцыя 1222 году, куды нас і засялілі. Дзіўна было глядзець адтуль з вакна на горы пад небам і разумець, што калі наш князь Міндоўг быў яшчэ зусім малады і нават не планаваў каранавацца ў Наваградку, гэты замак тут ужо стаяў. А пасьля, стагодзьдзяў праз шэсьць, па гэтых ваколіцах шпацыраваў Вагнэр, у пошуку, як кажуць, сюжэту для новай песьні. Фантастыка.

Наш выступ быў у самы непрыемны час – а адзінаццатай ранку ў нядзелю. Мы нават не спадзяваліся, што на невядомых беларусаў нехта прыйдзе так рана. Ды мы і самі ледзь пасьпелі на свой выступ, бо да апошняга былі ўпэўненыя, што ён а дванаццатай.

Не ў абразу айчынным арганізатарам канцэртаў, але тут мы пабачылі абсалютна іншы ўзровень працы. Я не кажу пра якасьць самога абсталяваньня, я кажу пра стаўленьне да сваіх прафесійных абавязкаў. Калі у нас табе прыходзіцца проста выцягваць з тэхнікаў неабходныя зьвесткі і апарат, якія яны і так павінны былі дастаць загадзя, па ўмовах райдэру, то тут мы нават не пасьпявалі адкрыць рот, а нашая просьба была ўжо выканана. Падчас выступу ў нашай Надзеі адвалілася частка дудэльзаку, дык аднекуль з-пад зямлі празь секунду зьявіўся хлапец са скотчам, каб усё прыладзіць на месца.

Некалькі ўважлівых хлапцоў проста ўвесь час стаялі і сачылі за тым, каб у нас усё было добра, гатовыя ў любую секунду памяняць шнур ці зрабіць непрамы масаж сэрца. Аніякіх лішніх рухаў, усё зразумела нават з нашай ня самай лепшай ангельскай мовай. Такім чынам, на пачатку выступу людзей вакол нас было сапраўды небагата. Але ўжо праз пару песень іх колькасьць патроілася, а напрыканцы падавалася, што ўжо ўвесь фестываль радасна скача разам з намі! Натоўп немцаў выклікае нас на біс! Такога мы не чакалі самі. Нарадаваліся дык нарадаваліся.

Публіка тут таксама адрозьніваецца ад нашай. Людзі ўсіх узростаў, што аднолькава жвава танчаць усе разам: і пеньсіянеры ў касьцюмах эльфаў, з зубамі лепшымі за мае, і моладзь з заплеценымі ў дрэды валасамі рознага колеру. Наогул, бяз дрэдаў неяк белай варонай сябе адчуваеш… І што характэрна: ніводнага чалавека, што кепска ведаў бы ангельскую мову.

Пасьля канцэрту пачалося самае вясёлае: у вялізнай, памерам з самалётны ангар, грымёрцы, сабралася цэлая армія музыкаў з розных гуртоў, і пачалася нястрымная шматнацыянальная калектыўная імправізацыя. Тут была і Omnia ў поўным складзе, і старажытныя The Dubliners – ірландцы, што сьпяваюць свае вясёлыя ірландскія песенькі ўжо год гэтак пяцьдзясят, і гурт Pyrates, і яшчэ чорт ведае хто. Адзін асабліва старэнькі ірландзец, калі яго што-небудзь запытвалі, спачатку пачынаў актыўна, але незразумела нешта тараторыць сіплым, як матацыкл “Днепр”, голасам, пасьля незаўважна пераходзіў на вясёлы ірландскі матыўчык, а потым нечакана запытваў: “Where is my guitar?”. А ўвесь гэты ашалелы натоўп, да зубоў узброены музычнымі інструментамі і талонамі на піва, безь перапынку куціў і куціў, аж пакуль ўся кантора не зачынілася. Каму не хапіла якой арфы, ці банджо, дзіка тупалі нагамі і танчылі бы ў апошні раз. Нас прымусілі зацягнуць і свае беларускія песьні, і замежцы падпявалі нам, спрабуючы пераймаць гучаньне нашай мовы.

Мы ня верылі, што ўсё гэта адбываецца з намі ў рэальнасьці.

Хочацца адзначыць, што ўсё гэта адбывалася ў невялічкім гарадку далёка ад цэнтру, і такія фестывалі тут адбываюцца ў любым месцы, большым за беларускі Чачэрск. Значыць на гэта ёсьць попыт. Людзі цікавяцца сваёй культурай, зьбіраюцца, весяляцца. І для гэтага ім неабавязкова шмат алкаголю ці грошай. Проста ўсе робяць гэта разам і самі для сябе. Таму жыхары правінцыі не сьпяшаюцца пераехаць у сталіцу, як у нас, бо іх, як кажуць, і тут някепска кормяць.

Патрапіўшы назад у свой замак, мы спрабавалі прыйсьці ў сябе, але безвынікова. Я ня мог заснуць, і таму пайшоў на шпацыр у Чэхію. Па дарозе глядзеў у двары цераз плот і ўсё ня верыў, што ў кожным зь іх жывуць сапраўдныя немцы. І дзеці іх таксама немцы. І дзядуля з бабкай немцы. Пэўна, нават іх кот называе свае вусы “пад кайзера”. І мову таварыша Ёгана Вольфгана ён, пэўна, лепш за мяне ведае. Жывуць жа людзі. Да любімага горада Франца Кафкі, па маіх дадзеных, дайсьці не атрымалася, але сьцягнуў у Чэхіі чатыры яблыкі. Не Судэцкая вобласьць, канешне, але і на тым дзякуй.
Спакой, як кажуць, нам толькі сьніцца, праўда, калі мы сьпім, затое наступны дзень быў прысвечаны Дрэздэну. Ну тут як бы ёсьць каляровыя двары. Там у будынкаў вадастокавыя трубы так выгнуты, што падчас дажджу яны вытрэнькваюць там ледзьве ня Баха. І гэта нікога не зьдзіўляе. Папса гэты Бах, кажуць. Там-сям мы натыкаемся на расейскамоўных. Часта яны адмаўляюцца ад свайго паходжаньня, пераходзяць на ангельскую.

Набыўшы ў Дрэздэне дзіўную насавую флейту і спрабуючы выдуць зь яе “ля”, мы вяртаемся назад, ва ўжо родную нам Бычыну, дзе бяз нас сумуюць бігус, каўбаскі і нашыя дарагія польскія сябры. Мы дзячым ім ад усёй душы і ўжо марым вярнуцца туды яшчэ.

Паўгадзіны да канца маёй візы — і вось мы зноў на Радзіме. Прачнуўся я на танкоўцы недзе пад Стоўбцамі. Хістаючыся і спрабуючы перастаць калаціцца, у ранішнім матавым паўзмроку я пабачыў сюрэалістычную карціну. Перада мной самотна круціўся вятрак, адзін, такі самы, як і “там”. Побач зь ім проста на поўдзень пазіралі дзьве сонечныя батарэі. Я працёр вочы, можа то мне падалося проста? Нагадвае канец фільма “Иван Васильевич меняет профессию”. Зараз вятрак ператворыцца ў трактар “Беларус” і крыкне: “Нагібаць!”. Але ўсё на месцы. Ну і халера зь ім.

фота адсюль:
www.facebook.com/darkoid.radiodarkwave/media_set?set=a.661792330601804&type=1
адсюль:
www.facebook.com/media/set/?set=a.734636409940787.1073741832.100740199997081&type=3
адсюль:
www.romanszoldra.blogspot.nl/2014/09/turniej-rycerski-w-grodzie-pod-byczyna.html
і адсюль:
www.facebook.com/media/set/?set=a.703568009721106.1073741888.436350679776175&type=3