Як жыць на вулiцы i граць у Irdorath

Апублікавана 29 ліпеня 2014, 08:56 у Інтэрв'ю

На жаль ці на шчасьце, я сустрэлася зь Пятро хутка пасьля таго, як ён знайшоў сабе нармалёвае жытло, і не застала таго часу, калі яму даводзілася сустракаць світанкі на лаўках парка Горкага. На той час мы ня бачыліся вельмі даўно; ён прыйшоў у расшпіленай куртцы, з загіпсаванай рукой, марозны і задорна-усьмешлівы, і ўрачыста абвясьціў, што празь месяц грае на Калядным фэсьце ў «Рэ: Пабліку» з гуртом «Irdorath». Яго станаўленьне як струньніка аднаго з найвядомейшых у Беларусі фолк-гуртоў – момант вядомы. А якім чынам распачынаўся творчы шлях Пятро, пра цяжкасьці падрыхтоўкі да «маршу сьмерці», мэты працяглых падарожжаў, бясконцыя вечары ў «Цэнтральным» і жыцьцё на вуліцы з гітарай за плячыма – чытайце далей у інтэрв’ю.

Насьця:

Як атрымалася так, што ты апынуўся на вуліцы і фактычна застаўся там жыць на працягу наступных месяцаў?

Пятро:

Я апынуўся на вуліцы пасьля таго, як зьехаў з 19-й здымнай кватэры напрыканцы чэрвеня мінулага года. Адразу я паехаў да продкаў дадому на два-тры тыдні пагасьцяваць. А потым у пачатку жніўня мяне раптам паклікалі граць у «Irdorath», я вярнуўся ў Менск рэпетыраваць, і перада мной ізноўку паўстала жытловае пытаньне. На той перыяд з нагоды будучага наплыву студэнтаў у сталіцы панаваў арэндны бум, а ў мяне, каб здымаць кватэру ў той час, па-першае, не было сродкаў, а па-другое, мне ўсё роўна ў кватэры звычайна сумна й самотна і я ў ёй толькі з глузду зьязджаю. Таму я вырашыў, што нахер яна трэба наогул і забіў на гэтую дурную ідэю.
Я жыў улегцы: з сабой у мяне была толькі гітара ў чахле за сьпіной, і ў гэты чахол я здолеў увапхнуць усе свае жыцьцёва неабходныя рэчы, прычым чахол нават асабліва не надзьмуўся, у мяне там усё было па ідэальнай схеме запакавана) Пакуль на вуліцы было цёпла, справы, здаецца, ішлі выдатна. Улічваючы, што ў той час якраз яшчэ не пачалася вучоба ва ўніверсітэце, я з усяе сілы адпачываў, граў на гітары і яшчэ хадзіў у госьці да сяброў і знаёмых хутчэй для забавы і размоў, а не як па восені — каб паесьці і пагрэцца.

Насьця:

А што ж ты стаў рабіць, калі пачало халадаць?

Пятро:

Наогул, гэта адносна, калі для каго пачынае халадаць. Асабіста для мяне, напрыклад, холадна стала недзе ў кастрычніку. Увесь гэты час у мяне не было курткі, апрануў я яе толькі тады, калі ўжо ледзь не сьнягі пайшлі. У той час я стаў вельмі востра адчуваць зьмену надвор'я і тэмпературныя ваганьні літаральна да пары градусаў. Усе поры года з тых часоў падзяліліся ў мяне на новыя чатыры тыпы: час, калі можна лёгка спаць на вуліцы, час, калі па вуліцы можна цалкам камфортна бадзяцца, час, калі на вуліцы ўсё яшчэ можна граць і час, калі на вуліцы ўжо нельга граць і знаходзіцца можна зусім нядоўга.
Спачатку, улетку, я спаў на вуліцы на лавачках у парку і адчуваў сябе цалкам цудоўна. А вось калі стала халадаць… Па-першае, так, я стаў часьцей хадзіць на вакзал. Там было сумна, затое я сядзеў у цяпле і шмат чытаў. Ад нуды я часьцяком проста бадзяўся па вуліцах, праходзіў пешшу кожны дзень па шмат кіламетраў. У той час я ўспрымаў гэта як своеасаблівую фізічную і маральную падрыхтоўку да «маршу сьмерці» — пешай стакіламетровай пілігрымцы, мы ўжо такую хадзілі ўтрая, а цяпер я хацеў прайсьці яе адзін. Я бачыў у гэтым нейкую мэту для сябе, ідэю, якая надавала сэнс такому ладу жыцьця, ператварала яго ў трэніроўку… У выніку ў халодным лістападзе гэты стакіламетровы шлях я ўсё-такі прайшоў. А вярнуўшыся ў Менск, праз пару дзён, адпачыўшы і акрыяўшы, я амаль адразу знайшоў сабе кватэру.

Насьця:

Распавядзі, якім быў твой звычайны дзень, калі ты жыў на вуліцы?

Пятро:

Ну глядзі, прачынаюся я ў гэты звычайны дзень, напрыклад, на вакзале. А шостай раніцы звычайна будзіць міліцыя, “спагадліва” пытаецца: «Кудысьці едзеш?» У гэты момант я, фактычна не задумваючыся, радасна і весела нязьменна выпальваў: «У Маладзечна!» І міліцыянт такі: “Дык ужо ж, здаецца, даўно цягнікі ідуць»… А я яму: «Оой, ну сапраўды, нешта праспаў я, пайду тады»… Да сямай гадзіны трэба было нешта рабіць, таму што седзячы драмаць дужа нязручна. Тады я адкрываў электронную кнігу, і чытаў дзесьці да восьмай ранку. Потым я спускаўся ў вакзальную прыбіральню і там глядзеў у люстэрка на сваю стомленую рожу, мыўся, галіўся, чысьціў зубы. Пасьля гэтага я шоў у “Белтэлекам” на Кастрычніцкай і сядзеў у інтэрнэце да 8:50, а далей накіроўваўся ва ўніверсітэт. А 9 гадзіне павінна была адчыняцца бібліятэка на гістфаку, але ў рэальнасьці яна амаль заўсёды адкрывалася толькі а 10, таму яшчэ гадзіну я спаў на 3 паверсе. Да таго, як ўключылі ацяпленьне, там дула і было вельмі холадна, значна халадней, чым на вакзале. З гэтай нагоды я неўзабаве даведаўся, што такое застудзіць зубы, і прачынаючыся, я адчуваў, што яны быццам расхісталіся і дзіка балелі, незадаволена рэагуючы на гарачае і на халоднае. У выніку а дзесятай я трапляў у бібліятэку і там на мяккіх крэслах часьцей за ўсё ізноўку дрых да двух, пакуль пары не пачыналіся. Або чытаў, або проста бадзяўся па гістфаку і балбатаў з кімсьці. Мне асабліва не было куды сьпяшацца, таму я амаль не прапускаў лекцыі і семінары, але складана сказаць, што вучыўся — на гістфаку паняцьце «вучоба» так і ня вынайшлі, і гэтая трасца мяне абыйшла бокам) Аднак без прычыны я пары не прапускаў, сядзеў да канца, гадзіны да 8 вечара. А потым мяне ахоплівала гэтае прыгнятальнае пачуцьцё, калі пасля заканчэньня заняткаў усе сьпяшаліся разысьціся па дамах, а мне няма куды было разыходзіцца, і я сумаваў і думаў, бля, зноў гэта мачылава, трэба кудысьці ісьці, мерзнуць… Часам на гістфаку я знаходзіў каго-небудзь, у каго можна было ўпісацца. Увогуле, у той перыяд я перазнаёміўся з многімі людзьмі, пасьля пытаньняў “Як цябе завуць?” і “Дзе ты жывеш?” я нязьменна і бессаромна запытваў “Ці можна ў цябе пераначаваць?”. Бывала, больш добразычлівамі былі бацькі гістфакаўцаў, чым яны самі. Калі не пракатвала, я ішоў, натуральна, на “Цэнтральны”, бо там знаходзіўся другі аплот знаёмых. У нейкі момант я жарту дзеля нават пачаў весьці дзёньнік, куды дэталёва запісваў, дзе я ночыў, што еў, гітары, на якіх я граў – гэта давала адчуваньне нейкай стабільнасьці.
Ведаеш, магчыма, якому-небудзь дамаседу, што нязвык да пераменаў і мала зь кім кантактаваў, было б складана працягнуць захоўваць свае сацыяльныя функцыі пры такім раскладзе, жывучы месяцы на вуліцы, ды яшчэ і радавацца гэтаму, шукаць пазітыўныя моманты. Я асабіста рабіў з гэтага вялікі понт і ганарыўся сваім статусам. Абставіны, у якіх я апынуўся, выхоўвалі ўва мне вельмі строгую ветлівасьць, стрыманасьць, тактоўнасьць. А пастаянныя пераахаладжэньне і голад нараджалі ўва мне бясконцае красамоўства! Сваімі гісторыямі пра прыгажосьць зімовага Мурманска і крымскіх гор і працяглыя аўтаспынныя падарожжы па Расеi я быццам даказваў людзям, што я ня нейкі хер з гары, а той яшчэ стрэляны верабей, які пабачыў шмат цікавосткаў і якому зусім неабходна, ну проста нельга не дапамагчы. Такім чынам, я часьцяком упісваўся ў людзей, імёнаў якіх я ня ведаў і ў далейшым так і не даведаўся. І цяпер, маючы такую магчымасьць, я хачу шчыра падзякаваць усім тым, хто мне дапамагаў і падтрымліваў.

Насьця:

Аднойчы ты сказаў мне, што, калі ў цябе заканчваюцца грошы, — самы час ехаць вандраваць. Ты шмат дзе пасьпеў пабываць, але няўжо большасьць тваіх працяглых падарожжаў адбылося выключна ў карысных мэтах, ад безвыходнасьці?..

Пятро:

Проста падарожнічаць бяз грошай у мяне тады атрымлівалася нашмат лепш, чым працаваць на працы ў сваім горадзе. Рухала мной, вядома, ня толькі адсутнасьць грошай. Перш за ўсё, у працяглых аўтаспынных вандроўках я проста адчуваю сябе жывейшым, і, брыдучы па чарговым горадзе, якіх было так шмат, што яны зьмешваліся, змазваліся ў памяці, я разумеў, што нешта і адсюль застанецца са мной назаўжды. Для такіх, як мы, дарога падаецца нейкай сакральнай прасторай, у межах якой мы знаходзімся нібіта ў грамадскай бязважкасьці. У адказ на пытаньне “навошта ты гэта робіш?” я задаю тое ж пытанне, гэта ня спрэчка, проста кожны з нас шукае на яго свой адказ. Цягнешся па чарговай дарозе — ты і твой спадарожца – адзін для аднаго вы безыменныя, але зараз акром адно аднаго ў вас нікога няма… Па-другое, мной рухала ідэя вольных падарожнікаў 19 стагоддзя. Па сутнасьці, калі прыдумалі цягнікі — усё цікавыя вандроўкі на гэтым і скончыліся. Я хацеў хоць нейкім чынам дакрануцца да былога, калі чалавек проста выходзіў са свайго дома, казаў блізкім, маўляў, “я пайшоў у сьвет, людзей паглядзець і сябе паказаць”, доўга ішоў, потым стукаўся ў нейкі дом, дзе яго кармілі і прапаноўвалі начлег… і вось, натхніўшыся, я таксама шыбаваў наперад і заходзіў у незнаёмыя дзьверы. Нават у нашыя дні ўсё нязьменна проста, варта толькі верыць у свае сілы і магчымасьці. Акрамя гэтага, мной рухала спроба філасофскага пазнаньня сьвету, чым я віртуозна загружаў і забаўляў (і спрабаваў развесьці на пахаваць) усіх людзей, якіх сустракаў па дарозе. А яшчэ мяне прыцягвала пейзажная тэматыка. Я марыў, вось паеду я ў Запаляр'е, залезу на высокую гару і буду на ёй сядзець, атрымліваць асалоду, там халаднавата, бязьлюдна і, мяркуючы па фотаздымках, вельмі прыгожа. Так я ўласна і зрабіў: прыехаў, залез на гару і сядзеў сярод гэтай мілаты)
Што цікава, за час жыцьця на вуліцы я, вядома, перыядычна куды-небудзь катаўся, але амаль нікуды не зьязджаў вельмі далёка і надоўга. Часьцей я проста адпраўляўся начаваць з камфортам у лес, дзе разводзіў вогнішча, рабіў з плёнкі імправізаваны будан і на мяккім яловым лапніку насалоджваўся адпачынкам у гарызантальным становішчы.

Насьця:

Атрымліваецца, у «Irdorath» ты патрапіў да таго, як пачаў жыць на вуліцы? Калі і пры якіх абставінах адбылося тваё знаёмства з гуртом, і якім чынам ты стаў яго часткай?

Пятро:

Сапраўды, як толькі я трапіў у «Irdorath», я і стаў жыць на вуліцы. Да гэтага я граў у гурце «Літы Талер». Шчыра кажучы, мне там даволі хутка перастала падабацца, у гэтай фолкава-сярэднявечнай тусоўцы. Мяне, наогул, тэма фэнтэзі і сярэднявечча зьдзівіла, бо да першага канцэрту зь “Літым Талерам” я мала што ведаў пра існаваньне ў Беларусі падобнага пласту музычнай культуры. Натуральна, я нават ня чуў пра «Irdorath»; ведаў, вядома, гурт “Стары Ольса” яшчэ са школы (ну дык яны валяць ужо колькі гадоў!), але больш нічога ў гэтым накірунку ня слухаў. І вось мінулай вясной нам зь “Літым Талерам” давялося граць на канцэрце ў Гомелі, дзе хэдлайнерамі якраз выступалі «Irdorath». Я ўразіўся і ўзрадаваўся, што гурты такога ўзроўню ёсьць у нашай краіне. Там я і пазнаёміўся зь імі, у тым ліку з Антонам, драмерам і струньнікам, што пасьля й прапанаваў узяць мяне ў «Irdorath».
Мінулым летам пасьля фестывалю ў Мірскім замку я пакінуў свой былы гурт, аднак неўзабаве ў адзін выдатны дзень мне патэлефанаваў дудар “Талера” і распавёў, што «Irdorath» клічуць мяне зь імі пайграць. Я неверагодна ўзрадаваўся, прыехаў-такі на рэпу, кажу: “Мяне клічуць Пятро і я люблю джаз”. Мы з музыкамі паразмаўлялі, пайгралі — і вось я нечакана ўжо рыхтуюся да канцэрту ў Мяджыбажы ва Ўкраіне, праз два тыдні. Як зараз памятаю, запампаваў з тарэнтаў альбом Irdorath – “Ad Astra”, і, прыязджаючы дадому, рэпаў у хляве, а ў Менску проста знаходзіў утульныя лавачкі, утыкаў навушнікі і задрачваў асобныя партыі. Пазьней удзельнікі гурта прызналіся, што спачатку, калі я да іх прыйшоў, яны засумняваліся, ці я наогул дажыву да паездкі ў Мяджыбаж: незразумелы хлопец, распавядае пра падарожжы ў засьнежаны Мурманск, пра Запаляр'е, жыве абы-дзе… Але я дажыў, як ня дзіўна!) І такім чынам, пасьля фестывалю трапіў у «Irdorath». Першапачаткова я граў на бузукі, а потым, калі спатрэбіўся яшчэ адзін струнны інструмент, я набыў сабе 12-струнны электраакустычны “Washburn”, наладзіў яго па-свойму, прынёс на рэпу паказаць — і ўсім закаціла. Пасьля гэтага я на бузукі больш амаль і ня граў, у асноўным валіў на гітары.

Насьця:

Наколькі складана было разьвівацца ў творчым плане, начуючы на вакзалах, упісках і лаўках сталічных паркаў?

Пятро:

А дарэчы першапачаткова вельмі добра! Бо тады ў мяне з рэчаў якраз і была адна гітара. Я проста зьняў некалькі струн, трохі пераналадзіў яе — і атрымаўся бузукі. На гэтай гітарцы я сабе там-сям перыядычна сядзеў і паігрываў. Падыходзілі незнаёмыя людзі, я ім граў, яны мяне кармілі. Аднойчы, калі я сядзеў на лаўцы ля Палаца Рэспублікі, падышлі хлопцы з пытаньнем: “Гарэлку будзеш?” Я адмовіўся, і тады мяне спыталі: “А што будзеш?” Я так наўскідку: “Брэндзі”. Яны паціснулі плячыма і некуды зьніклі, а праз некалькі хвілін вярнуліся з бутэлькай брэндзі, шакаладкай, каб закусіць, моўчкі паставілі побач са мной і сышлі. Я толькі кіўнуў, таму што ніколі не пераставаў граць і адмахваўся ад просьбаў кшталту “а ты можаш вось гэта ці гэта сыграць?»
Але, калі надышлі халады, зьявіліся пэўныя праблемы. Я ўвесь час старанна шукаў месцы, дзе можна было б граць. На вакзале на 3-4 паверхах я забіваўся ў закуткі, дзе нікога не было, і сядзеў там. Ёсьць пераход на плошчы Леніна ў бок вакзала. Я заўсёды зьдзіўляўся, чаму там пастаянна тусуецца столькі моладзі. Як апынулася, там ёсьць трубы, дужа цёплыя, на іх я пасьля таксама часьцяком грэўся, граючы ў пераходзе. Гітару даставаў у асноўным начамі, і таму публіка ў мяне была адпаведная — ушчэнт наваленыя чувакі. Аднойчы ў гэтым пераходзе да мяне падышоў зусім пьянюшчы мужык, кінуў 5 тысяч, сеў побач і адразу заснуў. Як толькі ён там прысеў, быццам гаспадар заставы, усе людзі, каторыя праходзілі міма, пачалі падтрымліваць імправізаваны канцэрт. У выніку я ўжо скончыў граць і павольна зьбіраў рэчы, а гэты чувак нечакана падскочыў у трох метрах ад мяне, набыў раптам амаль чалавечы твар, працягнуў мне 50 тысяч, падзякаваў, ветліва пакланіўся, і адразу ператварыўся абаротна ў вафлю. Вядома, на холадзе пальцы ўвесь дзень проста дубелі, і трэніровак у граньні на гітары мне катастрафічна не хапала. У гасьцях я амаль ніколі ня граў, ну толькі, калі нехта першы раз мяне бачыў і вельмі прасіў. Але калі быў шанец адмазацца, распавёўшы якую-небудзь доўгую ахуіцельную гісторыю — я аддаваў перавагу гісторыям) Разумееш, калі граеш на гітары — ты ня можаш есьці, а калі размаўляеш — трохі можаш, і прыходзілася забалтваць суразмоўцаў, колькі разоў я праварочваў такія камбінацыі… выглядае, вядома, ня вельмі прыгожа, але, на шчасьце, звычайна мне трапляліся спагадлівыя кампаніі, што адносілся да майго стану з паразуменьнем.

Насьця:

Штосьці прынцыпова зьмянілася, калі ў цябе нарэшце зьявілася жытло? Ці няма гэтага прыгнятальнага адчуваньня, што цяпер ты “звычайны”, “пасрэдны”? Не ўзьнікае жаданьня ізноўку сабраць рэчы ў чахол ад гітары і рушыць на пошукі гэтай незразумелай дзіўнай свабоды, пра якую ўсе гавораць, але мала хто ведае, чаго яга насамрэч каштуе?

Пятро:

Калі я нарэшце абзавеўся кватэрай — першы час я там проста грэўся. Проста. Грэўся. Я прыходзіў дадому, сядзеў пад покрывам і зьдзіўляўся таму, што мне нарэшце цёпла. Да таго ж, з жытлом сапраўды своечасова пашанцавала, таму што да таго часу ў мяне зьявіўся “Washburn”, а за гэтай дамай патрэбны быў трапяткі догляд і зь ёй ужо аніяк нельга было бадзяцца па вуліцы. Карацей, кватэра стала цудоўным месцам, каб захоўваць інструменты, зараз у мяне там ужо шмат чаго. Плюс тады распачалася халодная зіма, сесія ва ўніверсітэце, актыўныя рэпетыцыі, і я падумаў, што, калі ёсьць нейкая дзейнасьць, сапраўды годная і займальная, то дзеля яе цалкам не шкада паступіцца гэтай самай, як ты кажаш, дзіўнай свабодай.
Першапачаткова мяне асабліва нікуды не цягнула, праўда, вясной па цяплу я нешта падобнае адчуў. Але ізноўку жа — дзеля гэтага мне ня трэба было кідаць кватэру; я здымаю жытло ня за шалёныя грошы, а за вельмі сьціплую суму. Таму, калі мне не хацелася вяртацца дадому, я папросту, як і раней, цягаўся па горадзе, грэўся ля вечнага агню, завісаў у “Цэнтральным” альбо на вакзале. Наогул кажучы, я прыйшоў да высновы, што сёньня для мяне няма вялікай розьніцы паміж жыцьцём на вуліцы і ў кватэры. Напрыклад, зараз, калі прыйшло лета і дома стала зусім ужо паныла, я гэтак жа часьцяком дзесьці прападаю, хоць і пры гэтым не магу сказаць, што яно сядзіць і сьвярбіць ва мне, гэтая прага да такіх бадзяньняў. Па сутнасьці, жыцьцё на вуліцы зь незабыўнай кульмінацыяй у выглядзе пешага стакіламетровага шляху і было для мяне проста працяглым чатырохмесячным падарожжам ва ўласным горадзе.