Алесь Таболіч: арганізацыя фестываляў – гэта рулетка

Апублікавана 23 верасьня 2014, 22:47 у Інтэрв'ю

Арганізацыя фэстаў – той яшчэ шоў-бізнэс, навошта я ў яго палез – ня ведаю, ну так ужо атрымалася. Я наведваў шмат канцэртаў, фэстаў, часьцяком езьдзіў на Ўкраіну, назіраў за арганізацыяй разнастайных мерапрыемстваў, рабіў высновы. У выніку мяне аднойчы прабіла, і прыйшло ў галаву, што, калі хочацца атрымаць асалоду ад якаснага, высокакласнага фэсту – трэба паспрабаваць зрабіць яго самому.
У арганізацыі фестываляў я ўдзельнічаю з 1998 года, пачынаў з такіх вядомых фэстаў, як Фолк-хатка,Рэзервацыя і інш. У мяне на той час была выключна ідэйная цікавасьць, і я шмат дапамагаў Віталю Супрановічу. Апошні, наадварот, сам па сабе таленавіты арганізатар і прамоўтэр, але яму – што выступае Зьніч, што Саладуха – няма розьніцы, абы адбываліся канцэрты, якія прыносяць прыбытак. І калі раней Супрановіч шмат дапамагаў беларускай музычнай тусоўцы, спрыяў выпуску касетаў, кружэлак, працэсу ладжаньня канцэртаў, то зараз ён толькі на адсоткаў 30 займаецца прасоўваньнем беларускай цяжкой музыкі. Я разумею, што сёньня грошы правяць сьветам, але, мяркую, ідэя і прынцыпы павінны заставацца стрыжням любой дзейнасьці.Тым ня менш, скажу шчыра, у нейкім сэнсе менавіта Віталь сваёй харызмай, зацятасьцю і стараннасьцю натхніў мяне і дапамог займацца тым, што я раблю зараз.
Асабіста мяне арганізацыя фестываляў захапляе і зацягвае: зладзіў адзін фест – атрымалася добра, хочацца рабіць яшчэ, больш маштабна, арыгінальна, дасканала. Адзінае, лічу, трэба ў гэтай справе не штурхацца ў розныя бакі, а ахопліваць адзін фронт, акрэсьліваць сваю нішу. Дакладна не хачу проста арганізоўваць фэсты дзеля фэстаў, “каб было”. Таму ў прынцыпе, усе мае фестывалі пасуюць да мяне і маіх інтарэсаў: я займаюся татуяванкай – ладжу Тату-фэст, імкнуся разьвіваць беларускую фолк-сцэну – раблю Купальскае Кола, граю ў пэган-метал гурце — самастойна арганізую і разам са Зьнічом бяру ўдзел у фэсьце Раўнадзенства…

Арганізацыя фестываляў – гэта заўжды рулетка. Канешне, можна зарабіць на фэстах, але патрэбныя альбо невычэрпнае шанцаваньне, альбо моцны старт і фінансавая падтрымка. Напрыклад, у выпадку, калі ў цябе грошаў тысяч сто зялёных і ты можаш прывезьці хоць вельмі папулярны замежны гурт, хоць малавядомы беларускі, ты можаш дазволіць сабе дзесьці страціць, а дзесьці шмат зарабіць. У мяне такіх шанцаў няма, таму калі б я аднойчы ўляцеў на нармальныя грошы, наступным разам сто разоў бы падумаў, займацца мне ізноўку арганізацыяй фестываляў ці не. Але, на шчасьце, так атрымалася, што я яшчэ не ўляцеў глабальна ні на адным з фэстаў, зладжаных на Беларусі, хаця ўжо самастойна правеў чатыры моцныя фестывалі. Калі я ўпершыню адыграў “Купальскае Кола”, дырэктар клуба падышоў да мяне і зьдзіўлена сказаў: “Неверагодная рэч! Ты ўклаў вялікія грошы ў гэты фестываль і ня тое што не ўляцеў, а яшчэ й здолеў зарабіць на ім”. А, напрыклад, той жа Косьця, пра якога я распавядаў, пасьля першага свайго фэсту Фарпост прадаў байк…
Пакуль самы ўдалы мой фестываль – Раўнадзенства, гэта каб у чацьвер на тры беларускія гурты прыйшло больш за 800 чалавек!.. Я не пашкадаваў грошаў на рэкламу і арганізацыю, своечасова заплаціў усім ганарар ды яшчэ й сам зарабіў. Ня ведаю дакладна, у чым сакрэт пасьпяховасьці маіх фестываляў, але, мяркую, сэнс тут у пазіцыі ідэйных людзей і пазіцыі тых, хто на арганізацыі фэстаў проста зарабляе грошы. Калі ты разумна падыходзіш да канцэпцыі мерапрыемстваў, займаешся арганізацыяй з душой, ладзіш фэст як для сябе, імкнешся адшукаць новыя цікавыя спосабы падачы, арыгінальныя фішкі, каб гэта было цікава – публіка пачынае табе давяраць, а гурты самі імкнуцца ўзяць удзел і выступіць.

Натуральна, буду штосьці рабіць, апошнія фэсты, здаецца, добра атрымался, дый, наогул, яшчэ столькі прасторы для разьвіцьця фестывальнага руху на Беларусі. Распавяду, напрыклад, што ў 2015 годзе мы плануем зрабіць з Купальскага Кола двухдзённы оўпэн-эйр у музейным комплексе “Дудуткі". Па-першае, Купальле – гэта традыцыйнае сьвята і добрая нагода для такога маштабнага мерапрыемства, па-другое – ніхто яго не сьвяткуе ў такім маштабе, як гэта робім мы. Паспрабуем запрасіць некалькі вельмі вядомых замежных і беларускіх зорак каляфолкавай і пэган-сцэны і, магчыма, станецца так, што нават здолеем прадставіць альтэрнатыву летнім фестывалям Metal Crowd і Kilkim Zaibu. У наступным годзе я планую арганізоўваць Купальскае Кола разам з Аляксандрам Ракам, што сёлета пасьпяхова зладзіў у Дудутках фэст Наш Грунвальд. Мне вельмі падабаецца, што Рак ідэйны, ён сам ёсьць адлюстраваньнем ўдзельніка і наведвальніка падобных фестываляў, бо ён рэканструктар і ведае, што цікавіць гэтых людзей, якой яны захапляюцца музыкай, якія іх прывабяць атракцыі… Менавіта па гэтай прычыне Грунвальдскі фэст Аляксандра Рака прайшоў на “ўра”, а ў таго ж Супрановіча, у параўнаньні, Грунвальдскі фэст, скажам шчыра, анічым не адрозьніваецца ад канцэрту Калядны фэст, а оўпэн-эйр тым часам павінен уяўляць сабой шоў. Гэты элемент у значнай ступені прысутнічаў у Аляксандра, і магчыма, разумеючы гэта, Віталь ужо ня ладзіць летам гэты фэст. Таму я не стамлюся паўтараць – ідэя перадусім, і перш-найперш трэба самому жыць тым, што ты хочаш рабіць якасна для іншых.

Вось я размаўляў з адным з арганізатараў Kilkim Zaibu, ён кажа, што амаль кожны фэст – гэта ўлёт і значныя фінансавыя страты. Алё чаму штогод ён ладзіць фэсты ізноўку — бо мае падвязкі і спонсараў. За кошт гэтага ён можа сабе дазволіць кожны раз клікаць як мэтраў цяжкой сцэны, так і новыя, маладыя гурты, і праграма атрымліваецца насамрэч кайфовай. Для арганізацыі Басовішча ў Польшчы 75% грошаў выдзяляе дзяржава, астатнія 25% – гэта спонсарская дапамога. Нават ва Ўкраіне назіраецца актыўнае заахвочваньне фестывальнага руху. А ў нас дзяржава ня тое што не падтрымлівае падобныя рэчы, а са свайго боку нават замінае шляхам разнастайных нарматыўных патрабаваньняў і непрыемных фармальнасьцяў. А калі ты марнуеш асабістыя энергію і грошы на арганізацыю файнага мерапрыемства, а табе яшчэ й будуюць перашкоды – хутка ў любога папросту апускаюцца рукі. Калі б дзяржава была зацікаўленая ў пашырэньні такім чынам культурна-асьветніцкага руху – упэўнены, колькасьць якасных рознатэматычных фестываляў у краіне значна б павялічылася.

Адразу скажу, што я больш люблю фэсты, а не канцэрты, успрымаю іх як сапраўдны адпачынак для душы. Маеш на ўвазе, найлепшыя за якія гады, за апошнія? Нічога на памяць не прыходзіць… Не, ну адбыўся такі ў 1997 годзе фэст Экстрымум, калі ты яшчэ дзяўчынкай маленькай бегала :) Адзін зь лепшых і наймацнейшых оўпен-эйраў, першы фестываль, які мне вельмі спадабаўся і запаў у душу. Тады ў цэнтры сталіцы сабралося і тусіла каля 5 тысяч металістаў, той Парк Чалюскінцаў ад валасатых пачвараў проста тросься… Зь нядаўніх мне спадабаўся фестываль, на якім гралі Morbid Angel, прычым праходзіў ён ноччу, што зусім не сапсавала, а толькі дадало ўражаньняў.
Наконт канцэртаў – вельмі спадабаўся, як ня дзіўна, выступ гурта The Prodigy. Выдатна было ўсё: сьвятло, гук, тое, як яны сябе паводзяць на сцэне… Хоць і музыку я такую ня слухаю, але гэта было сапраўднае шоў. А, дарэчы, ад тых гуртоў, на якія насамрэч хацеў паглядзець – Amorphis і Samael, — не атрымаў аніякай асалоды, не спадабаліся. Вось нават зараз, калі часам хаджу на менш вядомыя гурты, атрымліваю значна больш прыемных эмоцый.

Найлепшы выступ — гэта калі ёсьць аб чым узгадаць! Ён можа быць галімым, але цікавым.
Вось, напрыклад, я памятаю нашае першае Басовішча… хаця, насамрэч, ня памятаю, бо я нажраўся, як сьвіньня, і мяне са сцэны пад сраку выкінулі :) Адзінае што, дзякуючы гэтай сітуацыі, калі мы, а пасьля й N.R.M., выйшлі ў дупу гатовыя, гэтая антырэклама ў нейкім сэнсе спрацавала так, што нас памятаюць і запрашаюць туды ўжо 11 год. А калі б мы проста выйшлі і адыгралі — можа б і не паклікалі болей. Чамусьці запомніўся выступ Зьніча ў Магілёве, калі мы гралі на прэзентацыі новага альбому Vicious Crusade. Мы адыграліі так добра, што людзі прыбягалі за аўтографамі менавіта да нас, а не да хэдлайнераў, і на нашым выступе было больш людзей, што падаецца проста нонсэнсам. Але гэта суб’ектыўна. Натуральна, у кожнага з музыкаў гурта ёсьць свае лепшыя моманты, можа іншыя ўдзельнікі Зьніча ўзгадалі б штосьці іншае.
Непрыемна зьдзівіўся ў гэтым годзе падчас нашага выступу на фестывалі Carpathian Alliance. Я разумею, мы выйшлі граць першыя, але нас прыйшлі павітаць палякі, літоўцы, украінцы… А дзе беларусы? Калі я запытаў, ну мо 5 чалавек паднялі рукі, таму аніякай падтрымкі ад землякоў я не адчуў. Я ведаю, што многія ня любяць і ня слухаюць Зьніч, можа, я і сам бы ня слухаў, калі б у ім ня граў) Маўляў, прыелася адное і тое ж, новае трэ рабіць… Але мне сьмешна і незразумела, калі людзі едуць на фестывалі за мяжу і нават не прыходзяць на выступы родных гуртоў. Можа ты такі гурт ня любіш і ня слухаеш, але ж яны прывезьлі з сабою беларускую культуру, і ў плане падтрымкі павінна быць нейкая сувязь беларусаў з беларусамі.

А я дарэчы ня шмат чаго зараз слухаю. Хоць і магчымасьці ёсьць, але часу няма. Калі ты ў нейкім сэнсе вырас і больш займаешся сабой, сям’ёй, бытавымі рэчамі, мэтанакіраванае праслухоўваньне музыкі зьядае час. Адзінае магу сказаць – вельмі шмат зьявілася насамрэч цікавых гуртоў. Падабаюцца Forodwaith, Folcore, якія я ў прынцыпе, у нейкім сэнсе, і раскруціў з-за асабістага захапленьня. Ягорава Гара з Гомелю — таксама вельмі цікавы, самабытны гурт. Займальны, якасны праект – ByCry, толькі, маё прынцыповае меркаваньне, раіў бы вакалістцы Аляксандры менш распыляцца па шматлікіх асабістых рознастылёвых праектах гурта кшталту, Karavaj, Агатка, Крывы Рай і г д., бо зь іх атрымліваюцца проста праекты дзеля праектаў. Хлапцы зь Litvintroll – сапраўдныя малайцы, выступаюць чотка і зладжана, робяць вялікія посьпехі. Пытаньне толькі ў тым, наколькі іх хопіць, каб не атрымалася так, што Litvintroll хутка дасягнуць вяршыні славы і далей працягнуць граць адно і тое ж. Няхай заўсёды зьдзіўляюць нас сваімі новымі песьнямі!
Вось, наогул, я заўжды разглядаў фестываль Купальскае Кола як выдатную пляцоўку для разьвіцьця беларускай андэграўнднай сцэны і пашырэньня творчасьці маладых кайфовых гуртоў. І, натуральна, як ні круці, у гэтай справе я ў большай ступені буду падтрымліваць беларускамоўныя гурты і фолк-пэган накірункі – тое, што чапляе мяне самога.

Метал-музыкай грошы зарабіць немагчыма, а вось канцэртнай дзейнасьцю – можна. Але каб гурт вылез з андэграўнду і пачаў штосьці зарабляць, трэба выходзіць да шырокай публікі і на моцныя фэсты, датычна арганізацыі якіх, я ўжо распавядаў, сёньня паўстаюць пэўныя праблемы. Тыя, хто выбіваецца на вялікія пляцоўкі і няспынна разьвіваецца, прыходзяць у выніку да посьпеху і запроста могуць ператварыць канцэртную дзейнасьць у асноўны заробак. Але гэта хутчэй выключэньні, а пакуль у нас гурты ў асноўным не зарабляюць грошы, а больш аддаюць. Такі ён, беларускі андэграўнд у чыстым выглядзе – проста хтосьці вышэй, а хтосьці ніжэй.
Тыя, хто хоча мэтанакіравана зарабляюць сваёй творчасьцю на жыцьцё, у выніку прыходзяць да апапсеньня, спрашчэньня музыкі ці ператварэньня ў маднявы кавербэнд. Так, напрыклад, адбылося з гуртом Торнадо, франтмэн якога Ангус зараз сьпявае каверы па кавярнях. А вось гурт Euthanasia А.D., насупраць, аддана і ўпарта 25 гадоў займаецца музыкай. Яны сёньня ня дужа папулярныя і сваю музыку перш-найперш робяць для асабістага задавальненьня. Але для мяне Euthanasia застаецца моцнай, годнай камандай, на якую людзі ў свой час ішлі натоўпамі.
Мая асноўная прафесія – татуяванка, гэтым я на жыцьцё і зарабляю. Адна з маіх адукацый — дызайнер праектаваньня рэкламы і выставаў, чым я таксама ўскосна і займаюся, маю на ўвазе стварэньне рэкламы і прамоўтарскую дзейнасьць. Натуральна, крыху атрымліваю ад канцэртаў і фестываляў як музыка і арганізатар, але гэта дакладна толькі дадатковы заробак.

Скажу шчыра, мяне насамрэч задзяўбло граць адныя і тыя ж хіты, таму зараз я знаходжуся ў стане духоўнага і творчага пошуку. Трэба ўжо нешта новае ствараць, але паўстала пытаньне – што ж мы хацім зрабіць, у якім кірунку рухацца. У гурце нядаўна зьявіўся новы чалавек, які, зноў жа, прынёс сьвежыя думкі, ідэі, погляд на музыку, так што ў бліжэйшай будучыні нас чакае напружаная праца.
Калі браць мае адносіны да каардынацыі дзейнасьці Зьніча, то я, верагодна, самы дэмакратычны чалавек з усіх музыкаў. Напэўна, ў гэтым мая памылка. Вось ты пыталася, як праходзяць рэпы Зьніча? А ты запытай, ці ёсьць у нас наогул гэтыя рэпы і калі мы апошні раз зьбіраліся ўсе разам?) Амбіцыйных, прафесійных музыкаў і да таго ж дарослых людзей зь сем’ямі цяжка сабраць на рэпетыцыю і прымусіць рабіць штосьці адзінае. Уяўляеш сабе лебедзя, рака і шчупака – ўсе яны самі па сабе, вельмі розныя і нязьменна цягнуць воз кожны ў свой бок. Мне трэба знаходзіць з усімі агульную мову, і часам гэта бывае неверагодна складана.
Ведаеш, я раней заўжды планаваў на будучыню, але паступова зразумеў, што трэба жыць сёньняшнім днём. Гэта глыбока няправільная пазіцыя, калі людзі думаюць, маўляў, зараз мы пачнем граць, праз год выступаць, а праз два гады запішам альбом… Трэба ўсё рабіць быццам у апошні раз і рэалізоўвацца кожны момант, аддавацца з галавой любой сваёй дзейнасьці, калі ты сапраўды творчая асоба. І галоўнае – рабіць усё магчымае, каб разьвівацца і расьці ўверх, а не заставацца на адным узроўні і, барані божа, не скатвацца ўніз.

Я б сваю кнігу дапісаў пра гісторыю беларускай культуры татуяванкі. Аніяк рукі ня дойдуць дапрацаваць, а інфармацыі ўже вельмі шмат назьбіраў. Цікава было б таксама напісаць аўтабіяграфічны аповед пра беларускую альтэрнатыўную сцэну ад 90-х да сучаснасьці, як яна разьвівалася з самага майго дзяцінства па сёньняшні дзень. Думаю, пра гэта было б цікава пачытаць нават простым людзям, каб зразумець, куды паглыбляецца каранямі сучасная цяжкая музыка.
А самае сьмешнае, што час так ляціць: у 20 гадоў падавалася, што часу для творчай самарэалізацыі яшчэ вельмі шмат, у 30 гадоў думаў, хопіць яшчэ, усё пасьпею, а вось мне ўжо і 35, і гэтага аднаго году вольнага часу зараз так не хапае…