Модныя веяньні беларускай метал-сцэны

Апублікавана 10 студзеня 2016, 23:53 у Цікавае

Ёсьць нябеспадстаўнае падазрэньне, што звычайныя слухачы, якія сутыкаюцца з навінкамі беларускай метал-сцэны выключна на аматарскім узроўні, верагодна, ня часта аналізуюць дужа глыбока працэсы і веяньні, пад якія з пэўнай перыядычнасьцю падпадае часткова наш “нібыта-андэграунд”. Нягледзячы на тое, што яго стылёвая афарбоўка паступова дэфармуецца, набывае крыху іншы характар, чырвонай ніткай праз творчасьць большасьці каманд нязьменна прасьлізвае нейкі агульны музычны трэнд. І самыя ўважлівыя, напэўна, усё ж вылучаюць для сябе асобныя падабенствы ў гучаньні некаторых топавых цяжкіх калектываў.

У гэтым артыкуле ў якасьці паказальнай выбаркі я буду разглядаць сучасны твар фолк-пэган метал плыні. Ня толькі таму, што я працую па-большасьці менавіта з гэтым кірункам. А таму, што ў розныя часы менавіта ён падараваў беларускаму музычнаму сусьвету займальныя адметныя рысы кшталту спалучэньня гроўлу і аўтэнтычнага вакалу, разбаўленьня цяжкога металу дудой і іншымі традыцыйнымі народнымі інструментамі і выкарыстаньня беларускамоўнай лірыкі, часьцяком скрыта (а часьцяком і адкрыта), скажам, “нацыяналістычнай” тэматыкі. Гэта зараз мы не ўяўляем сабе аніякі каля-пэган-метал гурт без вышэйназваных элементаў. А калісьці ўсё гэта было сапраўдным прарывам, музычнай інавацыяй, якая, аднак, з нагоды высокай папулярнасьці і значнага посьпеху сярод слухачоў, набыла неўзабаве масавы, усеахопны характар.

Сёньня сталічная фолк-пэган сцэна стала асобным сегментам са сваёй шматлікай аудыторыяй, неадназначнай рэпутацыяй і сфармаваным, амаль пастаянным складам. Дуда стала інструментам “па змаўчаньні”, нікога ўжо не зьдзівіць сакавітым экстрым-вакалам, а вышываныя кашулі са скуранымі нагавіцамі даўно зьмяніліся на цішоткі з арнаментальнымі налепкамі, дарэчы, ва ўгоду чарговаму моцнаму моднаму веяньню. Гурты павальна адчайна шукаюць спосабы вылучыцца сярод астатняга мноства ня толькі за кошт колішніх старых хітоў, але й з дапамогай выкарыстаньня ў новых трэках цікавых і своеасаблівых музычных фішак, якіх, відавочна, зь цягам часу становіцца ўсё менш і менш.

Напрыклад, пачынаючы, няхай, з 2014-га года беларускую цяжкую сцэну ахапіў новы модны трэнд – даданьне электронных элементаў у звыклае слухачам фолк-пэган-металёвае гучаньне.
Там-сям балаваўся гэтым колісь Litvintroll (яскравы прыклад – мая ўлюбёная “Камарова сьмерць”), а сёньня, пасьля скандальнага развода і амаль гадовага перапынку ў творчай актыўнасьці, ня кідаюць месцамі былой тэндэнцыі і абодва парасткі гурта (асабліва прыемна ўзбагачаюць сакавітыя электронныя деталькі Sacramant’аву “Русалку”).

Горнецца да электроншчыны Folcore, прынамсі, гэта мы можам пачуць на канцэртных выступах і дзьвюх зьмешчаных у сеціве песьнях. Так-так, спадарства, нарэшце, за два гады зьзяньня гурта ў класічнай менскай метал-тусоўцы, акрамя прэўюшнага “Да зорак шлях”, які асабіста мне ўжо задзяўблося далучаць да кожнага поста пра Folcore, сьвет пабачыў другі трэк з новага, пэўна, самага “доўгаабяцаемага” альбома беларускай сцэны. Дзіўна, канешне, навошта Паша зрабіў такі, на першы погляд, безграматны крок і выклаў інтэрпрытацыйную песьню “Я скакала, плясала” не са сваім, асноўным, а з Эльвірава-GORYN’еўскім жаночым вакалам. Калі на 50% сеціўных трэкаў гурта адсутнічае голас вакаліста, не знаходзіце, што паказальнік у працэнтах выглядае даволі істотным? І ня грае ролі, што ў прыхільнікаў папросту ёсьць выбар толькі з дзьвюх песен. Але, зрэшты, мне дык чаго бубнець – трэк сапраўды чапляе і захрасае ў галаве, Folcore далі годны топік для абмеркаваньня і нагадалі пра яшчэ адзін цікавы модны трэнд, да якога мы вернемся крыху пазьней.

Адкрыта злоўжывае электроннымі фішкамі A\VESH, адзінаўласны творца якога па сумесьніцтву зьяўляецца аўтарам усіх новых кампазіцый гурта Znich. Апошнія, як усе мы памятаем, грымнулі падчас мінулага “Купальскага Кола” замест стандартнай праграмы шэрагам электронных рэміксаў на старыя добрыя хіты кшталту “Як пушчу стралу” і “Крыжы-абярэгі”, удыхнуўшы ў іх новае, трансава-электроннае жыцьцё. Кампазіцыі атрымаліся цікавымі і даволі самабытнымі, публіцы, здаецца, спадабаліся, але выступ насіў беспрэцэдэнтны характар і ня меў разьвіцьця і працягу. Чаго ты чакаеш, Саня, рухайся далей, пакуль не сышла маднявая электронная хваля!

А тым часам, Vapor Hiemis, напрыклад, ірвуць на галаве валасы і кусаюць локці. Не таму, што рассталіся з басістам, які неўзабаве пасьля сыходу раптам разрадзіўся шэрагам “непаўторных і незвычайных” электронных трэкаў і здабыў на гэтай ніве ўсебаковыя ўхваленьні. Не таму, што Слава Зіма набраў удзелу ў пабаковых праектах, а пасьля, азірнуўшыся, заўважыў, што пакінуў адчувальны сьлед свайго унікальнага электроннага подыху ў гучаньні іншых гуртоў. Хутчэй таму, што андэграундны несталічны гурт, дзіўны электронна-блэкавы музычны стыль якога доўгі час была адчайным немэйнстрымам і ня меў аналагаў на беларускай сцэне, раптоўна далучыўся да моднай электроннай тэндэнцыі і стаў у гэтай вагавай катэгорыі лакаматыўным.

Я памятаю, як шмат гадоў таму гэта адбылося з модай у яе класічным паняцьці. Калі ў адзін выдатны момант я заўважыла, што каралевы дыскатэк сталі зацягвацца ў гарсэты і ўвогуле апранацца нашмат гатычней за мяне, а на скуранках некаторых пядрыльнага выгляду хлопчыкаў жалеза было больш, чым на ўсіх маіх сябрах-металістах разам узятых. Элементы стылю, якія рабілі нас адметнымі, якія мы трапятліва захоўвалі доўгі час ў вузкім коле “сваіх”, якія рабілі метал-супольнасьць чымсьці агульным, моцным, сталі папсовым здабыткам грамадскасьці, каторая бачыла ў гэтым ня больш за чарговы цікавы трэнд.

Крыўды тут быць не павінна. Яна хутка сыходзіць, калі правільным чынам раскласьці ў галаве ўсе зьвязаныя з падобнымі абставінамі паняцьці. І, напэўна, найбольш істотнае ў гэтай сітуацыі – ня вырашыць рухацца насуперак модзе і не рабіць усё магчымае, у тым ліку адмаўляцца ад пэўных рысаў асабістага выпрацаванага стылю, каб ня стаць часткай масавай тэндэнцыі.

Што ў выніку робяць Vapor Hiemis? Наўрад ці яны кіруюцца вышэйакрэсленым снабісцкім імкненьнем заставацца “не такімі як усе”. Але ў працэсе пэўных (сапраўды выдатных!) стылёвых зьменаў і лёгкага адыходу ад ранейшага тэхнагеннага індастрыалу, што можна прасачыць на апошнім альбоме, хлапцы наступаюць на чарговыя модныя граблі праз паўсюднае выкарыстаньне, дуды, народных інструментаў і аўтэнтычнага жаночага вакалу. У выніку “Чорны Арнамент Зімы” андэраунднага паўночнага блэкавага гурта сходу залічваецца ў спадчыну пэган-сцэны і займае 1 месца ў рэйтынгу лепшых альбомаў першай паловы 2015 года па версіі Hitkiller. Фанаты слухаюць узахлеб, Vapor Hiemis ціха радуюцца, Насьця задуменна сочыць за тэндэнцыяй.

Дарэчы, пра ўзгаданы аутэнтычны вакал. Шчыра кажучы, я нешта не падлавіла той момант, калі сучасныя метал-гурты агулам захварэлі на “бабціны сьпевы”. Паступова гэта стала яшчэ адной моднай фішкай, якую пхаюць куды трэба і куды ня трэба самыя разнастайныя калектывы, ад радыкальнага “Пярэваратня” да дзяржугоднай “Ягоравай Гары”. Але калі, напрыклад, гурт Omut папросту пасьпяхова юзае стылізаваны, самавіты моцны вакал “залатога голасу беларускай метал-сцэны”, то чаму Folcore пад час запісу новага трэка далучыліся да сумнеўнага трэнду і аддалі перавагу тыповай “народна-вясковай” падачы сьпявачак GORYN’і перад акцэнтам выключна на стыльным, пазнавальным голасам сваёй другой вакалісткі Эльвіры – навуцы зусім невядома.

З нагоды ўсяго вышэйапісанага хацелася б накіраваць вашую ўвагу на двух цалкам розных тэрмінах у адносінах да музычнага сусьвету – паняцьцях моды і стылю.
Мода зьменлівая, нясталая, але яна зьяўляецца нейкім жывым імпульсам да навізны, да пошуку ў творчасьці. Мода – гэта зьмена гучаньня, няхай нават часовая, і панаваньне пэўнай тэндэнцыі ў пэўны прамежак часу. А стыль – гэта спосаб самавыяўленьня, асабісты почырк, гэта тое, што адрозьнівае асобны музычны гурт ад іншых. Гэта ўмелае і дакладнае падкрэсленьне ўласнай унікальнасьці, гэта самаадчуваньне і праява творчай індывідуальнасьці. Паміж гэтымі паняцьцямі – шырачэнная бездань, але яны непарыўна зьвязаны, і, натуральна, мода дужа ўплывае на прыхільнасьць да пэўнага стылю і акрэсьлівае ўмовы яго разьвіцьця.

У мяне так гуф памёр. У часы майго студэнцтва са згасаньнем гатычнай моды амаль зьнік як стыль, ледзь нарадзіўшыся, беларускі готык-метал. Сышлі ў нікуды выдатныя гурты, якія непрацяглы час, але грымелі запамінальнымі выступамі на сталічных пляцоўках. А назіраючы, напрыклад, за нядаўнімі марными спробамі Crowblack і Mourning Crimson адрадзіць гэты ўпадабаны калісьці кірунак, хацелася суцешыць музыкаў, маўляў, творчасьць ваша – далёка не безгустоўная, проста яна… ня ў модзе на сучаснай метал-сцэне.

У артыкуле я наўмысна не кранаю такія плыні як, напрыклад, чысты, выразны блэк. Блэк-метал і мода – бы Ярмошына і сумленныя выбары – паняцьці несумяшчальныя. Стылёвыя рамкі блэку ў нашай краіне – надзейная прыкмета вузкай аудыторыі слухачоў, рэдкіх нешматлюдных канцэртаў і адсутнасьці патэнцыйнага заробку на сваім музле (адно што, канешне, калі папярэдне вы ня ўкінеце штуку даляраў у вядомы замежны лэйбл і жорсткі піар). Але блэк-імпрэзы на Беларусі не зьбіраюць натоўпы не таму, што, скажам, якія-небудзь Raven Throne ці Massenhinrichtung дрэнна граюць (бо граюць яны круцецкі!) альбо недастаткова плённа працуюць над сацыялізацыяй (з гэтым таксама нуль траблаў). А папросту таму, што блэк у нас – у лютым андэграундзе і ахоплівае ў прынцыпе вельмі невялікі сегмент людзей, каторыя такую музыку разумеюць. Гурты, якія працягваюць граць у гэтым напрамку, цьвяроза ўсьведамляюць сітуацыю з амаль поўнай адсутнасьцю перспектыў. Сітуацыя з пэганам і фолкам кардынальна іншая: тут табе адкрыты дзверы на крупныя фестывалі і клубныя канцэрты з натоўпам прыхільных трэнду фанатаў, суадносна, гарантавана больш-менш стабільнае мігценьне ў СМІ, дый перспектыва заробку, улічваючы сучасныя рэаліі, падаецца не такой ужо і туманнай.

Я ведаю, нязвыкла і непрыемна выкарыстоўваць тэрмін “модны” не да дынамічнай поп-музыкі, а ў адносінах да ўлюбёнага беларускага металу, але – мы маем тое, што маем, і тэндэнцыі прасочваюцца больш чым яскрава. Акрамя асноўнага, стрыжнёвага стылю, кожны цяжкі гурт ня супраць увапхнуцца ў пэўны модны “фармат”. Хтосьці ў большай, хтосьці ў меншай ступені. Хтосьці ў радыёфармат, хтосьці ў фармат мр3 на плэеры як мага значнейшай колькасьці слухачоў, хтосьці ў фармат “таболічфэстаў”, а для кагосьці фармат – гэты самы “нефармат”, то бок са скуры лезьці, абы толькі цябе не палічылі такім, як усе…

Кажуць, кожная модная тэндэнцыя мае пэўны цыкл і празь дзясятак год вяртаецца ў крыху адаптаваным выглядзе зноў. Чаго чакаць ад беларускай сцэны ў далейшым – сказаць складана. Крыўдна тое, што сёньня нават у музычнай сферы, па бязьлітасных эканамічных законах, попыт абумоўлівае прапанову. І многія гурты ў імкненьні да хуткай славы замест выпрацоўкі і захаваньня асабістага стылю, далучаюцца да кароткачасовых модных веяньняў.

Я ня маю нічога супраць аніводнага з падыходаў. Ва ўсіх розныя мэты: хтосьці імкнецца стаць знакамітым, хтосьі працуе для сябе, хтосьці плануе зарабляць грошы, для кагосьці галоўнае – шчырасьць і ўкладаньне душы ў стварэньне музыкі. Але я магу дакладна сказаць адно. Калі сёлета зранку ў нядзелю, па заканчэньні першага, вельмі напружлівага працоўнага дня, я засталася адна пад сцэнай “Купальскага Кола” – у маёй душы, нягледзячы на неверагодную стому і недахоп сна, усё квітнела і сьпявала. На фестывалі 2015 года ў нас атрымалася ахапіць амаль усе існуючыя музычныя кірункі і запрасіць да ўдзелу вельмі шырокі склад гуртоў, якія пры іншых абставінах малаверагодна, што ўзялі б удзел разам у падобным мерапрыемстве. У некаторай ступені я лічу гэта сваёй асабістай заслугай. Я зразумела для сябе вельмі істотную рэч: зусім не абавязкова адыходзіць ад блізкага сэрцу, хоць і, магчыма, ня самага ўпадабанага слухачамі стылю і адаптавацца да больш распіараных плыняў ва ўгоду “папулярызацыі і выхаду на больш маштабную публіку”. Музыкі, хочаце – хапайцеся за модныя трэнды і спрабуйце сябе ў новым гучаньні, хочаце – не імкніцеся нічога зьмяняць і працягвайце ствараць музыку ў абраным стылёвым рэчышчы. Проста ведайце, калі вам не бракуе таленту, адэкватнага падыходу і дбайнай працы – рана ці позна вас заўважаць і вашыя плённыя стараньні абавязкова будуць узнагароджаны!

Насьця Quende