Вандроўкі падчас Лідскага мотафестывалю: куды зьезьдзіць?
Апублікавана
у
Падарожжы
9 Фота
Адразу пасьля мотапараду, што быў арганізаваны на другі дзень VIII Лідскага мотафестывалю Частка І, Частка ІІ мы зь сябрамі рушылі катацца па індывідуальнай праграме. Паблізу ад Ліды ў напрамку летніку “Бярозка”, у якім і праходзіў байк фэст, знаходзіцца шмат архітэктурных цікавосткаў, таму я напярэдадні фестывалю склала кароценькі маршрут і ў суботу, толькі расплюшчыўшы вочы, пачала пакрыху дурыць таварышам галаву, маўляў, хутчэй ужо канчаткова абуджайцеся, кідайце ўсё — і паехалі на пошук мясцовых дзівосаў. Натуральна, многія былі ня ў стане ня тое што сядаць за руль, але й наогул адарваць галаву ад падушкі. Таму я на пару гадзінак зьехала на мотапарад, даўшы мужыкам крыху часу адысьці ад начной гулянкі, і ў другой палове дня мы нарэшце выбраліся ў культурна-асьветніцкі прабег.
У выніку вандроўкі нашая інтэрнацыянальная кампанія хоць і была трошкі стомленая і прамоклая пад дожджыкам, але, здаецца, хлапцы ўсё ж вярнуліся ўзрадаваныя і дужа задаволеныя ад пабачаных архітэктурных помнікаў і магчымасьці паназіраць за жыцьцём беларускіх вёсак. Ад іх зацікаўленасьці і шчырай падзякі мне самой летні сезон падрожжаў закрыць было неверагодна прыемна!
А на наступны год, шаноўнае спадарства, майце на ўвазе — раю зьезьдзіць у вольны час і ўбачыць гэтую прыгажосьць на свае вочы.
***
Царква Раства Багародзіцы ў вёсцы Мураванка — адзін з найвыдатнейшых помнікаў абарончага дойлідства гатычна-рэнесанскага стылю Вялікага Княства Літоўскага. Падобная да Сьвятаміхайлаўскай царквы ў Сынкавічах, яна, аднак, мае больш дасканалую структуру.
Царква Раства Багародзіцы была пабудавана паміж 1516 і 1524 гадамі на сродкі мясцовага памешчыка Шымкі. У 1598 годзе спадкаемцы юрыдычна пацьвердзілі недатыкальнасьць царкоўных уладаньняў і выказалі пажаданьне, каб царква заставалася праваслаўнай і не пераходзіла ў унію, але праз пэўны час яна ўсё ж была перададзена уніятам.
Царква ў Мураванцы была значна пашкоджана пад час вайны Расii з Рэччу Паспалiтай у 1656 годзе, але ізноўку адноўлена празь некалькi гадоў. У Паўночную вайну трывала гарматныя абстрэлы войскаў шведскага караля Карла XII. Пасьля гэтага Царква Раства Багародзіцы знаходзiлася ў запусьценьнi да ХІХ стагодзьдзя. Адноўлена яна была паводле адных крынiц у 1817 годзе, паводле iншых – у 1822 годзе.
На пачатку ХХ стагодзьдзя царква Раства Багародзіцы дзейнічала як касьцёл. Але ў 1993 годзе храм быў ізноўку вернуты праваслаўным, стаўшы цэнтрам прыходу, які аб'ядноўвае 8 вёсак.
***
Жалудок — невялічкая вёска, дзе за высокімі сьценамі, недасягальны для вачэй абывацеляў, хаваецца адзін з найпрыгажэйшых у Беларусі палацава-паркавых комплексаў, сапраўдная жамчужына архітэктуры — радавы маёнтак князёў Сьвятаполк-Чацьвярцінскіх.
У 1907 годзе Уладзімір Чацьвярцінскі, арыстакрат і гасьцінны гаспадар, пачаў будаўніцтва новага дома, да ўзьвядзеньня якога прыклаў руку вядомы італьянскі архітэктар Марконі. Так, у Жалудку вырас раскошны двухпавярховы асабняк у стылі неабарока з элементамі мадэрну.
На жаль, у нашыя дні палац знаходзіцца ня ў лепшым стане. Прычынай таму, дарэчы, паслужылі ня войны — і Першую, і Другую сусьветныя войны палац перажыў практычна без нападаў, — а людзі, каторыя ў апошнія гады неміласэрна раскрадаюць сядзібу. Таму ад мінулага хараства засталося толькі зьнешняе ўбраньне і некаторыя ўнутраныя элементы дэкору, што дае нам уяўленьне аб тым, якім велічным быў палац у свае лепшыя часы. Маёнтак хацела аднавіць княгіня Ізабэла Чацьвярцінская — самая малодшая з княжацкай сям'і, аднак яе праект не атрымаў працягу. Затое пашчасьціла маскалям — сям'і Гаўрылавых, якія зусім нядаўна набылі палац Сьвятаполк-Чацьвярцінскіх з аўкцыёну з 80%-зьніжкай за амаль 90 тысяч даляраў і плануюць стварыць тут вялізны турыстычны комплекс.
Сёньня агледзець сам палац, які знаходзіцца за бятоннымі сьценамі, пакуль яшчэ можна, проста пастукаўшы ў дзьверы і дачакаўшыся вартаўніка, які за сьціплае ўзнагароджаньне пакажа вам палац і суправодзіць прагулку цікавым аповедам пра гісторыю сядзібы Сьвятаполк-Чацьвярцінскіх — з часоў яе стварэньня, праз войны і савецкі рэжым, да нядаўніх падзей — калі ў вёсцы Жалудок праходзілі здымкі першага беларускага фільму жахаў — «Масакра». Раю ўсім наведаць палац у вёсцы Жалудок, пакуль ён яшчэ адкрыты і не ператварыўся ў навамодна адноўленую пабудову са шклопакетамі і пластыкавым аздабленьнем. А ўлічваючы дасьведчанасьць і вопыт сям'і Гаўрылавых у турыстычным бізнэсе і шэраг ўзгадненьняў зь МінКультам, які ў справе рэстаўрацыі сам сабе гаспадар, — спадзявацца на іншае нам, на жаль, ня варта…
***
Прыемнай узнагародай за паездку на Лідскі байкфэст мне штогод становіцца выдатны архітэктурны помнік неагатычнага стылю — касьцёл сьв. Міхаіла Архангела. Ён знаходзіцца ў вёсцы Белагруда Лідскага раёну, дзе ўласна і праходзіць гэтае выдатнае мерапрыемства.
Касьцёл сьв. Міхаіла Архангела быў пабудаваны ў пачатку ХХ стагодзьдзя, прычым, калі ўлічваць сьведкі з розных крыніц, то атрымліваецца, што агульны перыяд будаўніцтва касьцёла доўжыўся восем гадоў, гэта значыць з 1900 па 1908 год. Аднак гісторыя касьцёла сыходзіць каранямі яшчэ ў XVI стагодзьдзе. Раней на месцы сёньняшняга касьцёла ўзвышаўся драўляны касьцёл Беззаганнага Зачацьця Дзевы Марыі, узьведзены ў 1609 годзе. Калі ён згарэў, у 1703 годзе замест яго быў адбудаваны невялікі драўляны касьцёл з такой жа назвай. Храм, які мы бачым сёньня, быў узьведзены дзякуючы руплівым намаганьням ксяндза Казіміра Сталеўскага на сродкі мясцовых вернікаў.
***
Мястэчка Дзікушкі Лідскага раёну ўпершыню ўзгадваецца ў 1506 годзе з нагоды несанкцыянаванага карыстаньня маёнткам Бікушкі (так тады называліся Дзікушкі) Міхалам Гагіным. За сваю гісторыю маёнтак зьмяніў шмат гаспадароў, але менавіта пры Рафале Грабоўскім у сярэдзіне ХІХ стагодзьдзя ў Дзікушках будуецца сёньняшні палац у класічным стылі з калонамі і прыгожым балконам.
Пасьля таго як у верасьні 1939 году апошні гаспадар маёнтка з роду Мінейка зьехаў у невядомым накірунку і пакінуў сядзібу, палац перайшоў ва ўласнасьць саветаў. За савецкі час у палацы Грабоўскіх знаходзілася саўгасная кантора, месьціліся бібліятэка, пасьля клуб, але хутка і ён зачыніўся.
У нашыя дні дзікушкаўскі палац канчаткова прыйшоў у запусьценьне і стаіць зараз, паўразбураны, у чаканьні сваіх новых уладароў і фундатараў. Хаця большасьць адміністрацыі Лідскага раёну (і, на жаль, аб’ектыўна) адносіцца да спадчыны Грабоўскіх апусьціўшы рукі, бо лічаць, што ніхто не захоча падымаць будынак з руінаў.
***
Гмах палацу Грабоўскіх у в. Тарнова, пабудаванага напрыканцы ХІХ стагодзьдзя ў стылі неарэнесансу з рысамі мадэрну, які сёньня якасна адноўлены і знаходзіцца ў добрым стане, лёгка заўважыць здалёк, ужо з дарогі. Існуе дзьве версіі, каму належала сядзіба ў Тарнова. Першая, што яна належала графам Грабоўскім (род Грабоўскіх – польскі дваранскі род, які быў у расейскім падданстве), другая, што ўладальнікам быў генерал грэцкага паходжаньня Дзьмітрый Маўрас, ад'ютант М. Мураўёва.
За апошнія некалькі год былы палац пасьпелі перабудаваць пад жылы дом. Зараз там жывуць сем`і маладых спецыялістаў. З аднаго боку – відавочна, у гэтым месцы ўжо зусім не “гістарычная” атмасфера, а з другога – можа й добра, што мясцовыя ўлады ня далі поўнасьцю разбурыцца палацу, і сёньня ён, нягледзячы ні на што, па-ранейшаму насамрэч уражвае сваёй прастатой і адначасова – вышуканасьцю і лёгкасьцю.
Больш на: vk.com/architekture
У выніку вандроўкі нашая інтэрнацыянальная кампанія хоць і была трошкі стомленая і прамоклая пад дожджыкам, але, здаецца, хлапцы ўсё ж вярнуліся ўзрадаваныя і дужа задаволеныя ад пабачаных архітэктурных помнікаў і магчымасьці паназіраць за жыцьцём беларускіх вёсак. Ад іх зацікаўленасьці і шчырай падзякі мне самой летні сезон падрожжаў закрыць было неверагодна прыемна!
А на наступны год, шаноўнае спадарства, майце на ўвазе — раю зьезьдзіць у вольны час і ўбачыць гэтую прыгажосьць на свае вочы.
***
Царква Раства Багародзіцы ў вёсцы Мураванка — адзін з найвыдатнейшых помнікаў абарончага дойлідства гатычна-рэнесанскага стылю Вялікага Княства Літоўскага. Падобная да Сьвятаміхайлаўскай царквы ў Сынкавічах, яна, аднак, мае больш дасканалую структуру.
Царква Раства Багародзіцы была пабудавана паміж 1516 і 1524 гадамі на сродкі мясцовага памешчыка Шымкі. У 1598 годзе спадкаемцы юрыдычна пацьвердзілі недатыкальнасьць царкоўных уладаньняў і выказалі пажаданьне, каб царква заставалася праваслаўнай і не пераходзіла ў унію, але праз пэўны час яна ўсё ж была перададзена уніятам.
Царква ў Мураванцы была значна пашкоджана пад час вайны Расii з Рэччу Паспалiтай у 1656 годзе, але ізноўку адноўлена празь некалькi гадоў. У Паўночную вайну трывала гарматныя абстрэлы войскаў шведскага караля Карла XII. Пасьля гэтага Царква Раства Багародзіцы знаходзiлася ў запусьценьнi да ХІХ стагодзьдзя. Адноўлена яна была паводле адных крынiц у 1817 годзе, паводле iншых – у 1822 годзе.
На пачатку ХХ стагодзьдзя царква Раства Багародзіцы дзейнічала як касьцёл. Але ў 1993 годзе храм быў ізноўку вернуты праваслаўным, стаўшы цэнтрам прыходу, які аб'ядноўвае 8 вёсак.
***
Жалудок — невялічкая вёска, дзе за высокімі сьценамі, недасягальны для вачэй абывацеляў, хаваецца адзін з найпрыгажэйшых у Беларусі палацава-паркавых комплексаў, сапраўдная жамчужына архітэктуры — радавы маёнтак князёў Сьвятаполк-Чацьвярцінскіх.
У 1907 годзе Уладзімір Чацьвярцінскі, арыстакрат і гасьцінны гаспадар, пачаў будаўніцтва новага дома, да ўзьвядзеньня якога прыклаў руку вядомы італьянскі архітэктар Марконі. Так, у Жалудку вырас раскошны двухпавярховы асабняк у стылі неабарока з элементамі мадэрну.На жаль, у нашыя дні палац знаходзіцца ня ў лепшым стане. Прычынай таму, дарэчы, паслужылі ня войны — і Першую, і Другую сусьветныя войны палац перажыў практычна без нападаў, — а людзі, каторыя ў апошнія гады неміласэрна раскрадаюць сядзібу. Таму ад мінулага хараства засталося толькі зьнешняе ўбраньне і некаторыя ўнутраныя элементы дэкору, што дае нам уяўленьне аб тым, якім велічным быў палац у свае лепшыя часы. Маёнтак хацела аднавіць княгіня Ізабэла Чацьвярцінская — самая малодшая з княжацкай сям'і, аднак яе праект не атрымаў працягу. Затое пашчасьціла маскалям — сям'і Гаўрылавых, якія зусім нядаўна набылі палац Сьвятаполк-Чацьвярцінскіх з аўкцыёну з 80%-зьніжкай за амаль 90 тысяч даляраў і плануюць стварыць тут вялізны турыстычны комплекс.
Сёньня агледзець сам палац, які знаходзіцца за бятоннымі сьценамі, пакуль яшчэ можна, проста пастукаўшы ў дзьверы і дачакаўшыся вартаўніка, які за сьціплае ўзнагароджаньне пакажа вам палац і суправодзіць прагулку цікавым аповедам пра гісторыю сядзібы Сьвятаполк-Чацьвярцінскіх — з часоў яе стварэньня, праз войны і савецкі рэжым, да нядаўніх падзей — калі ў вёсцы Жалудок праходзілі здымкі першага беларускага фільму жахаў — «Масакра». Раю ўсім наведаць палац у вёсцы Жалудок, пакуль ён яшчэ адкрыты і не ператварыўся ў навамодна адноўленую пабудову са шклопакетамі і пластыкавым аздабленьнем. А ўлічваючы дасьведчанасьць і вопыт сям'і Гаўрылавых у турыстычным бізнэсе і шэраг ўзгадненьняў зь МінКультам, які ў справе рэстаўрацыі сам сабе гаспадар, — спадзявацца на іншае нам, на жаль, ня варта…
***
Прыемнай узнагародай за паездку на Лідскі байкфэст мне штогод становіцца выдатны архітэктурны помнік неагатычнага стылю — касьцёл сьв. Міхаіла Архангела. Ён знаходзіцца ў вёсцы Белагруда Лідскага раёну, дзе ўласна і праходзіць гэтае выдатнае мерапрыемства.Касьцёл сьв. Міхаіла Архангела быў пабудаваны ў пачатку ХХ стагодзьдзя, прычым, калі ўлічваць сьведкі з розных крыніц, то атрымліваецца, што агульны перыяд будаўніцтва касьцёла доўжыўся восем гадоў, гэта значыць з 1900 па 1908 год. Аднак гісторыя касьцёла сыходзіць каранямі яшчэ ў XVI стагодзьдзе. Раней на месцы сёньняшняга касьцёла ўзвышаўся драўляны касьцёл Беззаганнага Зачацьця Дзевы Марыі, узьведзены ў 1609 годзе. Калі ён згарэў, у 1703 годзе замест яго быў адбудаваны невялікі драўляны касьцёл з такой жа назвай. Храм, які мы бачым сёньня, быў узьведзены дзякуючы руплівым намаганьням ксяндза Казіміра Сталеўскага на сродкі мясцовых вернікаў.
***
Мястэчка Дзікушкі Лідскага раёну ўпершыню ўзгадваецца ў 1506 годзе з нагоды несанкцыянаванага карыстаньня маёнткам Бікушкі (так тады называліся Дзікушкі) Міхалам Гагіным. За сваю гісторыю маёнтак зьмяніў шмат гаспадароў, але менавіта пры Рафале Грабоўскім у сярэдзіне ХІХ стагодзьдзя ў Дзікушках будуецца сёньняшні палац у класічным стылі з калонамі і прыгожым балконам. Пасьля таго як у верасьні 1939 году апошні гаспадар маёнтка з роду Мінейка зьехаў у невядомым накірунку і пакінуў сядзібу, палац перайшоў ва ўласнасьць саветаў. За савецкі час у палацы Грабоўскіх знаходзілася саўгасная кантора, месьціліся бібліятэка, пасьля клуб, але хутка і ён зачыніўся.
У нашыя дні дзікушкаўскі палац канчаткова прыйшоў у запусьценьне і стаіць зараз, паўразбураны, у чаканьні сваіх новых уладароў і фундатараў. Хаця большасьць адміністрацыі Лідскага раёну (і, на жаль, аб’ектыўна) адносіцца да спадчыны Грабоўскіх апусьціўшы рукі, бо лічаць, што ніхто не захоча падымаць будынак з руінаў.
***
Гмах палацу Грабоўскіх у в. Тарнова, пабудаванага напрыканцы ХІХ стагодзьдзя ў стылі неарэнесансу з рысамі мадэрну, які сёньня якасна адноўлены і знаходзіцца ў добрым стане, лёгка заўважыць здалёк, ужо з дарогі. Існуе дзьве версіі, каму належала сядзіба ў Тарнова. Першая, што яна належала графам Грабоўскім (род Грабоўскіх – польскі дваранскі род, які быў у расейскім падданстве), другая, што ўладальнікам быў генерал грэцкага паходжаньня Дзьмітрый Маўрас, ад'ютант М. Мураўёва.
За апошнія некалькі год былы палац пасьпелі перабудаваць пад жылы дом. Зараз там жывуць сем`і маладых спецыялістаў. З аднаго боку – відавочна, у гэтым месцы ўжо зусім не “гістарычная” атмасфера, а з другога – можа й добра, што мясцовыя ўлады ня далі поўнасьцю разбурыцца палацу, і сёньня ён, нягледзячы ні на што, па-ранейшаму насамрэч уражвае сваёй прастатой і адначасова – вышуканасьцю і лёгкасьцю.
Больш на: vk.com/architekture
1 каментар
Пацешыла=)